Podczas kształtowania się formacji bazy kurs porusza się w bardzo wąskim zakresie
cen przy dość regularnym niskim wolumenie obrotów. Im dłużej kształtuje się baza,
tym większy powinien być ruch cen po wybiciu. Sygnał kupna zostaje wygenerowany po
wybiciu przez górne ograniczenie formacji (W). Podczas wybicia powinien nastąpić
znaczny wzrost wolumenu obrotów.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
Chorągiewka jest obok flagi jedną z najbardziej "pewnych" formacji.
Kształtuje się najczęściej w okresie od 3 do 4 tygodni i występuje po bardzo szybkim
(prawie pionowym) ruchu cen. Chorągiewka zapowiada kontynuację ruchu w danym kierunku.
Do jej wyznaczenia konieczne są cztery punkty zwrotne (1,2,3,4 - oznaczone na rysunku
kolorem niebieskim). Podczas kształtowania się chorągiewki wolumen obrotów powinien
bardzo wyraźnie maleć. Zasięg ruchu po wybiciu z formacji powinien być co najmniej
równy wielkości ruchu dojścia do niej, mierzonego od jakiegoś punktu
charakterystycznego - np. od wybicia z poprzedniej formacji bądź przebicia poziomu oporu
(pomiar wielkości ruchu oznaczono na rysunku pionową linią fioletową). Idealnie zgodna
z wzorcem chorągiewka zapowiada kontynuację ruchu o określonym zasięgu z
prawdopodobieństwem aż 90%.
Przy ocenie poprawności chorągiewki należy pamiętać że:
formacja powinna wystąpić po prawie pionowym ruchu cen (bez większych korekt)
wolumen powinien bardzo wyraźnie maleć podczas kształtowania się formacji
wybicie powinno nastąpić w czasie krótszym niż 4 tygodnie od początku formacji -
formacje dłuższe niż 3 tygodnie są już podejrzane (początek formacji został
oznaczony na rysunku literą P, koniec literą K)
podczas wybicia w górę wolumen obrotów powinien wyraźnie wzrosnąć.
kupuj po ukształtowaniu się formacji przy dobrym układzie wolumenu obrotów nie
czekając na wybicie w górę (jeśli sprzedałeś wcześniej - przy dojściu do formacji,
to kupuj nawet po wyższych cenach)
Diamenty pojawiają się raczej rzadko i wyglądają jak dwa połączone trójkąty:
odwrócony i symetryczny. Wyznaczenie formacji może nastąpić po wykształceniu się obu
trójkątów (patrz: zasady wyznaczania trójkątów). Wielkość ruchu po wybiciu powinna
wynieść co najmniej tyle, ile wynosi wysokość formacji. Sygnały kupna bądź
sprzedaży generowane są w ten sam sposób co dla trójkątów symetrycznych, z tą
różnicą, że diamenty najczęściej zapowiadają odwrócenie tendencji
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
Dzień odwrotu jest najkrócej trwającą formacją - najczęściej 1-2 dni.
Charakteryzuje się on bardzo wysokim wolumenem obrotów przy dużym skoku cen. Sygnał
sprzedaży zostaje wygenerowany, jeśli bardzo wysoki wolumen występuje przy wyznaczeniu
nowego maksimum kursu po wcześniejszej zwyżce cen. Jeśli natomiast po spadku dochodzi
do wyznaczenia nowego minimum cenowego przy bardzo wysokim wolumenie obrotów -
otrzymujemy sygnał zmiany tendencji, który jednak przed podjęciem decyzji kupna wymaga
jeszcze potwierdzenia (np. przez przebicie oporu lub wybicie z formacji).
Rysunki przedstawiają dni odwrotu na wykresie liniowym i słupkowym (OHLC).
Flaga jest obok chorągiewki jedną z najbardziej "pewnych" formacji.
Kształtuje się najczęściej w okresie od 3 do 4 tygodni i występuje po bardzo szybkim
(prawie pionowym) ruchu cen. Flaga zapowiada kontynuację ruchu w danym kierunku. Do jej
wyznaczenia konieczne są cztery punkty zwrotne (1,2,3,4 - oznaczone na rysunku kolorem
niebieskim). Podczas kształtowania się flagi wolumen obrotów powinien bardzo wyraźnie
maleć. Zasięg ruchu po wybiciu z formacji powinien być co najmniej równy wielkości
ruchu dojścia do niej, mierzonego od jakiegoś punktu charakterystycznego - np. od
wybicia z poprzedniej formacji bądź przebicia poziomu oporu (pomiar wielkości ruchu
oznaczono na rysunku pionową linią fioletową). Idealnie zgodna z wzorcem flaga
zapowiada kontynuację ruchu o określonym zasięgu z prawdopodobieństwem aż 90%.
Przy ocenie poprawności flagi należy pamiętać że:
formacja powinna wystąpić po prawie pionowym ruchu cen (bez większych korekt)
wolumen powinien bardzo wyraźnie maleć podczas kształtowania się formacji
wybicie powinno nastąpić w czasie krótszym niż 4 tygodnie od początku formacji -
formacje dłuższe niż 3 tygodnie są już podejrzane (początek formacji został
oznaczony na rysunku literą P, koniec literą K)
podczas wybicia w górę wolumen obrotów powinien wyraźnie wzrosnąć.
kupuj po ukształtowaniu się formacji przy dobrym układzie wolumenu obrotów nie
czekając na wybicie w górę (jeśli sprzedałeś wcześniej - przy dojściu do
formacji, to kupuj nawet po wyższych cenach)
Formacja ta zapowiada "zawsze" spadek cen i najczęściej występuje przed
odwróceniem trendu wzrostowego. Pełne wykształcenie formacji następuje po wyznaczeniu
czterech punktów charakterystycznych (1,2,3 i 4). Punkty (1) i (3) oznaczają ramiona
formacji, punkt (2) oznacza głowę. Ostatni, czwarty punkt zostaje wyznaczony po
przebiciu linii szyi (oznaczonej cienką linią niebieską). Podczas kształtowania się
głowy i ramion bardzo ważne jest, aby wolumen obrotów zachowywał się zgodnie z
teorią. Jeśli rozpatrujemy formację jako całość, to wolumen powinien maleć. Przy
wyznaczaniu kolejnych punktów charakterystycznych dla formacji wolumen obrotów powinien
wyglądać następująco:
maksimum lokalne podczas wykształcenia się lewego ramienia (1)
niższa wartość podczas wyznaczania głowy (2)
wzrost po spadku cen do linii szyi
spadek podczas wyznaczania prawego ramienia (3)
wzrost (przynajmniej niewielki) po wybiciu przez linię szyi (4).
Wielkość ruchu cen po wybiciu z formacji (mierzona od punktu wybicia - W) powinna
być co najmniej równa wysokości głowy ponad linię szyi (linia fioletowa).
Uwaga 1: Linia szyi nie musi być pozioma.
Uwaga 2: Możliwe są "mutacje" formacji głowy i ramion, np. dwie głowy
(wtedy formacje takie najczęściej są symetryczne).
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj, jeśli cena spadnie przynajmniej 3% poniżej linii szyi
Aby wyznaczyć kanał horyzontalny należy wyodrębnić dwa minima cenowe (1,2)
określające dolną poziomą krawędź kanału (trend czerwony) oraz dwa maksima (A,B)
wyznaczające prostą równoległą do dolnej krawędzi (trend niebieski). Jeśli kurs
porusza się w kanale, sygnałem kupna jest spadek w okolicę dolnej jego krawędzi, a
sygnałem sprzedaży wzrost w pobliże górnego ograniczenia kanału. Jeżeli po dojściu
kursu do górnej krawędzi następuje dalszy wzrost i jej przebicie przy zwyżce wolumenu
obrotów - zostaje wygenerowany sygnał kupna. Jeżeli natomiast po spadku kursu do
dolnej krawędzi kanału następuje dalsza zniżka i przebicie tej krawędzi - zostaje
wygenerowany sygnał sprzedaży.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jak tylko ustali się czerwona linia trendu (1,2) wyznacz prostą równoległą
przechodzącą przez punkt (A) i od tego czasu sprzedawaj blisko tej prostej a kupuj
blisko czerwonej linii trendu
jeśli nastąpi przebicie w dół czerwonej linii trendu sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj blisko czerwonej linii trendu począwszy od punktu (3) a sprzedawaj blisko
niebieskiej linii trendu
Uwaga: Jeśli nastąpi wybicie w górę z kanału potwierdzone wzrostem wolumenu
obrotów możesz kupować na korekcie.
Aby wyznaczyć kanał zniżkujący należy wyodrębnić dwa maksima cenowe (1,2)
określające niebieski trend zniżkujący oraz dwa minima (A,B) wyznaczające prostą
równoległą do linii trendu (czerwony trend zniżkujący). Przy dojściu do górnej
krawędzi kanału (3) następuje wygenerowanie sygnału sprzedaży. Wolumen obrotów
powinien rosnąć gdy kurs wyznacza nowe minima, a maleć podczas zwyżek kursu.
Uwaga: Już po ustanowieniu drugiego maksimum (2) można wyznaczyć prostą
równoległą do niebieskiej linii trendu przechodzącą przez punkt (A), co umożliwia
wcześniejsze rozpoznanie kanału.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli nie sprzedałeś wcześniej, sprzedaj przy potwierdzeniu niebieskiego trendu
spadkowego (3)
Aby wyznaczyć kanał zwyżkujący należy wyodrębnić dwa minima cenowe (1,2)
określające czerwony trend wzrostowy oraz dwa maksima (A,B) wyznaczające prostą
równoległą do linii trendu (niebieski trend wzrostowy). Jeśli kurs porusza się w
kanale, sygnałem kupna jest spadek w okolicę dolnej krawędzi kanału (czerwonej linii
trendu), a sygnałem sprzedaży wzrost w pobliże górnego ograniczenia kanału
(niebieskiej linii trendu). Wolumen obrotów powinien rosnąć gdy kurs wyznacza nowe
maksima, a maleć podczas zniżek kursu.
Uwaga: Już po wyznaczeniu drugiego minimum (2) można wyznaczyć prostą równoległą
do czerwonej linii trendu przechodzącą przez punkt (A), co umożliwia wcześniejsze
rozpoznanie kanału i wyznaczenie granicy następnej zwyżki.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jak tylko ustali się czerwona linia trendu (1,2) wyznacz prostą równoległą
przechodzącą przez punkt (A) i od tego czasu sprzedawaj blisko tej prostej a kupuj
blisko linii trendu
jeśli nastąpi przebicie w dół czerwonej linii trendu sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj blisko czerwonej linii trendu począwszy od punktu (3) a sprzedawaj blisko
niebieskiej linii trendu
Uwaga: W przypadku, gdy kanał nie jest bardzo stromy możesz też kupować na korekcie
po wybiciu w górę przez niebieską linię trendu (jeśli wybicie zostało potwierdzone
wzrostem wolumenu obrotów).
Klin zniżkujący jest formacją, która "zawsze" zapowiada
wzrost cen. Częściej kształtuje się ona podczas średnioterminowej korekty trendu
wzrostowego niż przy długotrwałych spadkach. Wyznaczenie klina jest możliwe dopiero po
zauważeniu czterech punktów zwrotnych (1,2,3,4), które wyznaczają dwie malejące
proste - górną i dolną krawędź klina. Wybicie z klina (W) powinno nastąpić nie
wcześniej niż 30% przed jego końcem (początek i koniec określają: pierwszy punkt - P
zwrotny oraz wierzchołek - K) i powinno być potwierdzone przez wyraźny wzrost wolumenu
obrotów. Bardzo często po wybiciu występuje korekta (oznaczona kolorem zielonym) i
dopiero po tej korekcie ma miejsce właściwy wzrost. Jego długość jest pośrednio
zależna od wysokości klina, jednak najczęściej zwyżka kończy się w okolicach
najbliższego wyraźnego oporu (patrz poziom oporu).
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów
i w odpowiednim czasie)
Klin zwyżkujący jest formacją, która "zawsze" zapowiada spadek cen.
Często kształtuje się ona podczas krótkich wzrostów przy długotrwałych spadkach lub
w ostatniej fazie hossy. Wyznaczenie klina jest możliwe dopiero po zauważeniu czterech
punktów (1,2,3,4) zwrotnych, które wyznaczają dwie zwyżkujące proste - górną i
dolną krawędź klina. Wybicie z klina (W) powinno nastąpić nie wcześniej niż 30%
przed jego końcem (początek i koniec określają: pierwszy punkt - P zwrotny oraz
wierzchołek - K). Bardzo często po wybiciu występuje krótki ruch powrotny w górę
(oznaczony kolorem zielonym) i dopiero po nim ma miejsce dalsza zniżka. Wielkość spadku
jest pośrednio zależna od wysokości klina, jednak najczęściej zniżka kończy się w
okolicach najbliższego wyraźnego wsparcia (patrz poziom wsparcia).
Luka kończąca (3) występuje po wcześniejszym wyznaczeniu luki ucieczkowej i
zapowiada odwrócenie tendencji. Luka kończąca może służyć jako sygnał
przygotowawczy do sprzedaży. Po wystąpieniu tej luki pod koniec zwyżki wolumen powinien
wyraźnie wzrosnąć.
Uwaga: Luka jest możliwa do wyznaczenia tylko na wykresach przedstawiających ruch cen
w danym okresie (dzień, tydzień, miesiąc) w postaci pionowego odcinka (np. wykres OHLC
lub świece japońskie) i oznacza "przerwę" na wykresie. W zależności od
kierunku ruchu cen luki można podzielić na dwa rodzaje: luka w górę - ukształtowana
przy wzroście cen oraz luka w dół - ukształtowana przy spadku.
Taktyka gry
Luka kończąca (3) ostrzega przed możliwością zmiany tendencji i może być
traktowana jako sygnał sprzedaży (po zwyżce) lub sygnał przygotowawczy kupna (po
spadkach).
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli kurs przebył spodziewaną drogę, sprzedaj po utworzeniu się luki
wyczerpującej po zwyżce
w przeciwnym wypadku przygotuj się do sprzedaży i czekaj na inny sygnał
Luka startowa (1) często występuje podczas wybicia z różnych formacji, a także
przy przebiciu poziomu wsparcia lub oporu. W takim przypadku luka podkreśla fakt wybicia
i zmniejsza prawdopodobieństwo, że wygenerowany podczas wybicia sygnał jest fałszywy.
Po wystąpieniu luki startowej przy wybiciu w górę wolumen powinien rosnąć.
Uwaga: Luka jest możliwa do wyznaczenia tylko na wykresach przedstawiających ruch cen
w danym okresie (dzień, tydzień, miesiąc) w postaci pionowego odcinka (np. wykres OHLC
lub świece japońskie) i oznacza "przerwę" na wykresie. W zależności od
kierunku ruchu cen luki można podzielić na dwa rodzaje: luka w górę - ukształtowana
przy wzroście cen oraz luka w dół - ukształtowana przy spadku.
Taktyka gry
Luka startowa (1) podkreśla fakt wybicia z formacji (patrz sygnał na
odpowiedniej formacji) i zwiększa znaczenie tego sygnału.
Luka ucieczkowa (2) występuje po wcześniejszym wyznaczeniu luki startowej i zapowiada
kontynuację ruchu cen. Najczęściej pojawia się ona w połowie ruchu i może służyć
do wyznaczenia jego długości. Po wystąpieniu luki ucieczkowej podczas zwyżki wolumen
powinien maleć.
Uwaga: Luka jest możliwa do wyznaczenia tylko na wykresach przedstawiających ruch cen
w danym okresie (dzień, tydzień, miesiąc) w postaci pionowego odcinka (np. wykres OHLC
lub świece japońskie) i oznacza "przerwę" na wykresie. W zależności od
kierunku ruchu cen luki można podzielić na dwa rodzaje: luka w górę - ukształtowana
przy wzroście cen oraz luka w dół - ukształtowana przy spadku.
Taktyka gry
Luka ucieczkowa (2) pomaga określić wielkość ruchu cen po wybiciu -
najczęściej występuje w połowie tego ruchu.
Formacja ta zapowiada "zawsze" wzrost cen i najczęściej występuje przed
odwróceniem trendu spadkowego. Pełne wykształcenie formacji następuje po wyznaczeniu
czterech punktów charakterystycznych (1,2,3 i 4). Punkty (1) i (3) oznaczają ramiona
formacji, punkt (2) oznacza głowę. Ostatni, czwarty punkt zostaje wyznaczony po wybiciu
ponad linię szyi (oznaczoną cienką linią niebieską). Podczas kształtowania się
formacji odwróconej głowy i ramion bardzo ważne jest, aby wolumen obrotów zachowywał
się zgodnie z teorią. Przy wyznaczaniu kolejnych punktów charakterystycznych dla
formacji wolumen obrotów powinien wyglądać następująco:
maksimum lokalne podczas wykształcenia się lewego ramienia (1)
niższa wartość podczas wyznaczania głowy (2)
po ukształtowaniu głowy wyraźny wzrost przy penetracji linii szyi
spadek podczas wyznaczania prawego ramienia (3)
wyraźny wzrost przy wybiciu przez linię szyi (4).
Wielkość ruchu cen po wybiciu z formacji (ponad punkt wybicia W) powinna być co
najmniej równa wysokości głowy mierzonej od linii szyi (linia fioletowa).
Uwaga 1: Linia szyi nie musi być pozioma.
Uwaga 2: Możliwe są "mutacje" formacji, np. dwie głowy (wtedy formacje
takie najczęściej są symetryczne).
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj na wybiciu w górę i odkup tak, jak opisano poniżej
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów) na
jednym z wymienionych niżej poziomów, w zależności od tego, który zostanie
osiągnięty wcześniej:
1) 40% korekta ruchu od dna prawego ramienia (P) do szczytu po wybiciu (Max)
2) linia wyznaczona przez dno głowy (G) i prawego ramienia (P)
Odwrócone formacje, do których należą odwrócone trójkąty i kliny kształtują
się zwykle w okresach niepewności na giełdzie i najczęściej ostrzegają przed
spadkami (chociaż nie wykluczają całkowicie wzrostów). Wyznaczenie takiej formacji
powinno odbywać po znalezieniu czterech punktów zwrotnych: dwóch maksimów (1,3) i
dwóch minimów (2,4). Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany po przebiciu dolnej
krawędzi formacji odwróconej. Wielkość spadku po wybiciu jest co najmniej równa
wysokości formacji mierzonej w ostatnim punkcie zwrotnym - maksimum.
Uwaga: Wybicie w górę z formacji odwróconych nie jest sygnałem kupna (wyjątek:
wybicie w górę z odwróconego trójkąta zwyżkującego potwierdzone znacznym wzrostem
wolumenu obrotów - rys. 3 poniżej).
Taktyka gry
sprzedaj w pobliżu górnej krawędzi formacji przy piątym odwrocie (5)
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
nie kupuj nawet po wybiciu w górę (wyjątek - rys. 3: wybicie w górę z odwróconego
trójkąta zwyżkującego potwierdzone znacznym wzrostem wolumenu obrotów - wtedy
możesz kupować na korekcie po wybiciu)
Formacja ta (znana też jako "W") występuje w końcowej fazie
długo- lub średnioterminowej zniżki i zapowiada odwrócenie tendencji. Formację
wyznaczają dwa minima cenowe na tym samym poziomie (1,3) rozdzielone wyraźnym wzrostem
cen. Wolumen obrotów jest często największy podczas wyznaczania pierwszego minimum,
lecz nie jest to warunek poprawności formacji. Sygnał kupna zostaje wygenerowany po
wybiciu ponad maksimum cenowe (2) i musi mu towarzyszyć wyraźny wzrost wolumenu
obrotów. Czasami po wybiciu mamy do czynienia z korektą w dół (oznaczona kolorem
zielonym).
Taktyka gry
sprzedaj na wybiciu w górę i odkup akcje na korekcie po wybiciu
jeśli nastąpi przebicie w dół poziomu dna (D) sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj dopiero po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
spadek poniżej minimalnego poziomu pomiędzy szczytami
Teoria
Formacja ta (znana też jako "M") występuje w końcowej fazie
długo- lub średnioterminowej zwyżki i zapowiada odwrócenie tendencji. Formację
wyznaczają dwa maksima cenowe na tym samym poziomie (1,3) rozdzielone wyraźnym spadkiem
cen. Wolumen obrotów jest często największy podczas wyznaczania pierwszego maksimum,
rośnie też przy wyznaczaniu następnego lecz nie jest to warunek poprawności formacji.
Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany po przebiciu w dół minimum cenowego (2)
pomiędzy szczytami.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
sprzedaj natychmiast po przebiciu poziomu dna pomiędzy szczytami (Min)
Przy każdym zakupie akcji musi być wyznaczony poziom bezpieczeństwa. Zabezpiecza on
przed stratami w przypadku niezgodnego z oczekiwaniami zachowania rynku. Poziom ten
najczęściej ustala się nieco poniżej ostatniego lokalnego minimum przed wykonaniem
transakcji kupna. Jeśli zakup nastąpił na korekcie oznaczonej na rysunku kolorem
zielonym, to poziom bezpieczeństwa należy wyznaczyć nieco poniżej ostatniego lokalnego
minimum przed zakupem (B1). W miarę wzrostu ceny poziom bezpieczeństwa może być
podwyższany, nie może być jednak nigdy obniżany. Podwyższanie poziomu bezpieczeństwa
powinno odbywać się po przebiciu ostatniego maksimum (M). Nowy poziom bezpieczeństwa
powinien znaleźć się nieco poniżej najbliższego dołka (poziomy od B2 do B4).
Uwaga: Poziom bezpieczeństwa nie został podwyższony do punktu (X), gdyż szczyt
oznaczony numerem (1) nie przekroczył ostatniego maksimum (M).
Po spadku cen poniżej poziomu bezpieczeństwa (punkt P) musi bezwzględnie nastąpić
sprzedaż.
Taktyka gry
Zawsze przy zakupie akcji wyznaczaj poziom bezpieczeństwa 5-15% poniżej ostatniego
lokalnego minimum. Dokładna odległość zależy od ceny akcji i od jej ruchliwości. I
tak, dla akcji mało ruchliwej, której cena wynosi 100 zł poziom bezpieczeństwa będzie
wyznaczany 5% poniżej minimum, natomiast dla bardzo ruchliwej akcji o cenie 5 zł poziom
bezpieczeństwa będzie wyznaczany nawet 15% poniżej minimum.
Przy zwyżce cen stopniowo przesuwaj w górę poziom bezpieczeństwa (tak jak to
opisano w teorii).
Poziom oporu wyznaczają poprzednie minima cenowe podczas zniżki cen, czyli
wcześniejsze dna (punkt 1 lub punkty 1,2). Takie minimum powinno zostać
potwierdzone przez wysoki wolumen obrotów. Poziom oporu nabiera znaczenia, gdy kurs spada
poniżej ostatniego dna. To właśnie w okolicy tego poziomu powinien zostać zakończony
lub zatrzymany ruch wzrostowy. Im dłużej kurs nie był w okolicy oporu (np. kilka
miesięcy lub nawet lat) tym większe jest znaczenie tego poziomu. Każde testowanie
poziomu oporu (wzrost w jego pobliże) powoduje zmniejszenie ważności tego poziomu.
Przebicie w górę poziomu oporu może być traktowane jako sygnał kupna. Jeśli
nastąpi przynajmniej 10% wzrost kursu ponad opór - poziom ten zmienia się on we
wsparcie, które najprawdopodobniej będzie powstrzymywało ewentualne późniejsze
zniżki.
Taktyka gry
sprzedaj przy dojściu kursu do dobrze wykształconego poziomu oporu i odkup jak opisano
niżej
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj na korekcie po przebiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
dobrze wykształconego oporu
Zawsze przy podejmowaniu decyzji zakupu sprawdź położenie najbliższych poziomów
oporu i wsparcia - mogą one spowolnić lub zatrzymać ruch cen (odpowiednio zwyżkę lub
spadek).
Poziom wsparcia wyznaczają poprzednie maksima cenowe podczas zwyżki cen, czyli
wcześniejsze szczyty (punkt 1 lub punkty 1,2). Takie maksimum powinno zostać
potwierdzone przez wysoki wolumen obrotów. Poziom wsparcia nabiera znaczenia, gdy kurs
przekroczy ostatnie maksimum lub maksima. To właśnie w okolicy wsparcia może zostać
zakończony lub zatrzymany ruch korekcyjny po wzrostach. Im dłużej kurs nie był w
okolicy wsparcia (np. kilka miesięcy lub nawet lat) tym większe jest znaczenie tego
poziomu. Każde testowanie poziomu wsparcia (spadek w jego pobliże) powoduje zmniejszenie
ważności tego poziomu. Przebicie w dół poziomu wparcia może być traktowane jako
sygnał sprzedaży. Jeśli nastąpi przynajmniej 10% spadek kursu poniżej wsparcia -
zmienia się ono w poziom oporu, który najprawdopodobniej będzie hamował ewentualne
późniejsze zwyżki.
Wsparcie jest najczęściej używane przy określaniu wielkości zniżek po wybiciu w
dół z różnych formacji.
Uwaga: Minimum cenowe (3) nie jest poziomem wsparcia.
Uwaga: W trendzie krótkoterminowym poziomy wsparcia są najlepiej widoczne na
notowaniach dziennych, natomiast dla ruchów głównych i średnioterminowych na
notowaniach tygodniowych i miesięcznych.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli nastąpi przebicie w dół poziomu wsparcia sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj na korekcie do wsparcia po pierwszym wybiciu (K1)
kupuj na korekcie do pierwszego lokalnego maksimum po następnym ruchu (K2)
ale nie kupuj na korekcie do drugiego lokalnego maksimum (K3) - na następne kupno
trzeba poczekać do średnioterminowej korekty
Zawsze przy podejmowaniu decyzji zakupu sprawdź położenie najbliższych poziomów
oporu i wsparcia - mogą one spowolnić lub zatrzymać ruch cen (odpowiednio zwyżkę lub
spadek).
Prostokąty częściej zapowiadają kontynuację wcześniejszego trendu
niż jego odwrócenie. Formację prostokąta wyznaczają linie poziome poprowadzone przez
dwa maksima i dwa minima. Dopiero po ustaleniu tych czterech punktów (1,2,3,4) można
mówić o wykształceniu się prostokąta. W obrębie formacji wolumen obrotów powinien
wykazywać tendencję spadkową. Dość często w obrębie prostokąta występuje
dokładnie sześć punktów zwrotnych przed wybiciem. Sygnał kupna zostaje wygenerowany
po wybiciu przez górną krawędź, przy czym wolumen musi wyraźnie wzrosnąć (rys. 1).
Często po wybiciu następuje ruch korekcyjny - oznaczony kolorem zielonym. Sygnał
sprzedaży zostaje wygenerowany po przebiciu dolnej krawędzi (rys. 2). Wielkość wzrostu
lub spadku cen po wybiciu z prostokąta powinna być co najmniej równa wysokości
formacji (patrz linia fioletowa na rysunku).
Taktyka gry
jak tylko formacja się ustali (dwa szczyty i dwa dna, czyli po czwartym punkcie
zwrotnym) możesz kupować blisko dna i sprzedawać blisko szczytu
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji sprzedaj natychmiast
po wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup na korekcie
Jeśli nie posiadasz akcji:
w przypadku prostokąta po zwyżce (rys. 1), kupuj na szóstym punkcie zwrotnym (6)
kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
Spodek jest jedną z najbardziej zyskownych formacji, ponieważ wzrost cen
po wybiciu jest często bardzo duży. Podczas tworzenia się formacji kształt kursu
przypomina spodek. Wolumen obrotów zachowuje się podobnie jak kurs (też ma kształt
spodka) lecz jego wahania wyprzedzają nieco ruchy kursu (obroty zaczynają rosnąć lub
spadać nieco wcześniej niż kurs). Jeśli w czasie kształtowania spodka następuje
gwałtowny wzrost cen, wolumen także musi silnie rosnąć (patrz punkt A). Sygnał kupna
następuje po wybiciu ponad poziom wyznaczający górną granicę formacji - poziom ten
jest określony przez lewą cześć spodka wykształconą przy największych obrotach.
Wybicie ze spodka musi zostać potwierdzone silną zwyżką wolumenu obrotów. Często po
wybiciu następuje ruch korekcyjny w dół (oznaczony kolorem zielonym), po czym zwyżka
jest kontynuowana. Na wykresach spółek o małej kapitalizacji i niskiej cenie akcji
dochodzi czasami do wykształcenia seryjnych spodków (jeden po drugim, każdy na nieco
wyższym poziomie). Wtedy każdy z nich ma długość ok. 5-7 tygodni.
Taktyka gry
przy wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup akcje na korekcie (jeśli wybicie
zostało potwierdzone wzrostem wolumenu obrotów)
jeśli w obrębie spodka nastąpi znaczna zwyżka kursu z bardzo wyraźnym wzrostem
wolumenu (A), sprzedajakcje i odkup na korekcie
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów) lub
ewentualnie na korekcie po pierwszym znacznym wzroście kursu potwierdzonym bardzo
wyraźną zwyżką wolumenu (A)
Odwrócony spodek jest jedną z rzadziej występujących formacji. Podczas
jego tworzenia kształt kursu przypomina odwrócony spodek. Wolumen obrotów powinien
osiągać najwyższe wartości przy maksymalnym poziomie kursu i pod koniec odwróconego
spodka. Sygnał sprzedaży następuje po przebiciu poziomu wyznaczającego dolną granicę
formacji - poziom ten jest określony przez lewą cześć spodka wykształconą przy
stosunkowo niskich obrotach.
Taktyka gry
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji sprzedaj natychmiast
Aby wyznaczyć trend horyzontalny należy wyodrębnić dwa minima (rys. 1) albo dwa
maksima (rys. 2) cenowe (1,2) przy czym oba punkty muszą zostać ustalone na tym samym
poziomie. Punkty te muszą być oddalone od siebie przynajmniej o tydzień, a pomiędzy
nimi kurs musi wyraźnie odejść od wyznaczanej właśnie linii trendu. Potwierdzenie
trendu następuje, gdy kolejny punkt zwrotny (3) utworzy się w jego pobliżu.
Istnieją dwa kryteria ważności (w sensie technicznym) trendu horyzontalnego:
ilość potwierdzeń: większa liczba punktów zwrotnych na linii bądź blisko niej
świadczy o większej sile trendu, tzn. każdy test trendu podkreśla jego znaczenie
odległość między punktami wyznaczającymi trend: im większy jest odstęp (w czasie)
pomiędzy punktami zwrotnymi, tym silniejszy trend.
Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany, jeśli kurs przebija w dół linię trendu
(rys. 1). Sygnał kupna zostaje wygenerowany, jeśli kurs przebija w górę linię trendu
(rys 2.) przy znacznej zwyżce wolumenu obrotów. Wielkość ruchu cen podczas wybicia
musi wynieść co najmniej 3% w przypadku akcji lub 2% w przypadku indeksu.
Taktyka gry
jeśli nastąpi przebicie w dół czerwonej linii trendu (rys. 1) sprzedaj natychmiast
jeśli nastąpi przebicie w górę niebieskiej linii trendu (rys. 2) sprzedaj na wybiciu
i odkup na korekcie
Jeśli nie posiadasz akcji:
jeśli nastąpi przebicie w górę niebieskiej linii trendu (rys. 2) możesz kupować na
korekcie
Aby wyznaczyć trend zniżkujący należy wyodrębnić dwa maksima cenowe (1,2) przy
czym drugie musi zostać ustalone na niższym poziomie niż pierwsze. Maksima te muszą
być oddalone od siebie przynajmniej o tydzień, a pomiędzy nimi kurs musi wyraźnie
odejść od wyznaczanej właśnie linii trendu. Potwierdzenie trendu następuje, gdy
kolejne maksimum cenowe (3) utworzy się w jego pobliżu.
Istnieją trzy kryteria ważności (w sensie technicznym) trendu zniżkującego:
ilość potwierdzeń: większa liczba szczytów na linii bądź blisko niej świadczy o
większej sile trendu, tzn. każdy test trendu podkreśla jego znaczenie
odległość między punktami wyznaczającymi trend: im większy jest odstęp (w czasie)
pomiędzy szczytami, tym silniejszy trend
kąt nachylenia: im mniej stroma jest linia trendu, tym większe jest jej znaczenie (tym
trudniej trend będzie przełamany).
Uwaga: Przebicie w górę linii trendu zniżkującego nie jest sygnałem kupna (może
być traktowane jako sygnał przygotowawczy).
Wolumen obrotów powinien potwierdzać trend tzn. powinien osiągać wyższe wartości,
gdy kurs wyznacza nowe minima.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli nie sprzedałeś wcześniej, sprzedaj przy potwierdzeniu trendu (trzeci punkt
zwrotny)
Jeśli nie posiadasz akcji:
jeśli nastąpi wybicie w górę (W) przygotuj się do zakupu - czekaj na inne
sygnały kupna
Aby wyznaczyć trend zwyżkujący należy wyodrębnić dwa minima cenowe (1,2) przy
czym drugie musi zostać ustalone na wyższym poziomie niż pierwsze. Minima te muszą
być oddalone od siebie przynajmniej o tydzień, a pomiędzy nimi kurs musi wyraźnie
odejść od wyznaczanej właśnie linii trendu. Potwierdzenie trendu następuje, gdy
kolejne minimum cenowe (3) utworzy się na tej linii lub w jej pobliżu.
Istnieją trzy kryteria ważności (w sensie technicznym) trendu zwyżkującego:
ilość potwierdzeń: większa liczba dołków na linii bądź blisko niej świadczy o
większej sile trendu, tzn. każdy test trendu podkreśla jego znaczenie
odległość między punktami wyznaczającymi trend: im większy jest odstęp (w czasie)
pomiędzy dołkami, tym silniejszy trend
kąt nachylenia: im mniej stroma jest linia trendu, tym większe jest jej znaczenie (tym
trudniej trend będzie przebity i tym ważniejszy jest sygnał sprzedaży po przebiciu
trendu).
Sygnał sprzedaży zostaje wygenerowany, jeśli kurs przebija w dół linię trendu (o
co najmniej 3% w przypadku akcji, lub 2% w przypadku indeksu).
Uwaga 1: Bardzo duży wzrost wolumenu obrotów podczas przebicia linii trendu, a potem
natychmiastowy powrót kursu do tej linii może oznaczać fałszywy sygnał sprzedaży.
Uwaga 2: Na początku głównego trendu wzrostowego poprawnie wyznaczona linia
najczęściej przebiega przez drugie i trzecie minimum (a nie przez pierwsze i drugie).
Wolumen obrotów powinien potwierdzać trend tzn. powinien osiągać wyższe wartości,
gdy kurs wyznacza nowe maksima.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli nastąpi przebicie w dół czerwonej linii trendu sprzedaj natychmiast
jeśli nastąpi przebicie w górę niebieskiej linii trendu i trend nie jest bardzo
stromy, sprzedaj na wybiciu i odkup na korekcie (pod warunkiem, że linie trendu nie
tworzą klina zwyżkującego)
Jeśli nie posiadasz akcji:
jeśli nastąpi przebicie w górę niebieskiej linii trendu i trend nie jest bardzo
stromy, możesz kupować na korekcie
Trend jest podstawowym pojęciem analizy technicznej i określa kierunek ruchu cen
całego rynku bądź jakiegoś papieru. Trend ma podstawowe znaczenie przy podejmowaniu
decyzji o kupnie czy sprzedaży, ponieważ jedna z podstawowych zasad analizy technicznej
głosi, że inwestowanie zawsze powinno odbywać się w zgodzie z trendem (kierunkiem
ruchu cen).
Ze względu na czas trwania trendy można podzielić na:
długoterminowy (główny, pierwszorzędny) - trwający od kilku miesięcy do kilku lat
średnioterminowy (drugorzędny) - trwający kilka miesięcy
krótkoterminowy (trzeciorzędny) - trwający kilka tygodni.
Wspomniana wyżej zasada inwestowania w zgodzie z trendem odnosi się przede wszystkim
do trendu głównego.
Jeżeli linia trendu jest wyznaczana przez szczyty - mówimy o trendzie niebieskim,
jeśli zaś przez dołki - mówimy o trendzie czerwonym.
Ze względu na kierunek ruchu cen można wyodrębnić trendy:
zwyżkujący - wyznaczany zawsze przez minima cenowe
zniżkujący - wyznaczany zawsze przez szczyty
horyzontalny - wyznaczany przez dołki lub szczyty.
Taktyka gry
Zawsze na początku analizy powinieneś wyznaczyć na wykresie linie trendu i
inwestować w zgodzie z trendem głównym. Trendy pozwalają na zabezpieczenie przed zbyt
wczesnym wyjściem z rynku przy inwestycjach długoterminowych.
Ważne informacje dotyczące trendów:
Trendy główne zwykle trwają przez długi okres czasu i w tym czasie kursy akcji
przebywają długą drogę.
Ogromne zyski można by osiągnąć kupując na samym dnie bessy, a sprzedając na samym
szczycie hossy.
Nie jest możliwe wykonanie ruchów opisanych w punkcie powyżej.
Jest możliwe uniknięcie kupowania pod koniec hossy.
Możliwe jest osiągnięcie zysków przy inwestycjach zgodnych z trendem głównym, w
trendzie drugorzędnym, a czasami nawet na akcjach poruszających się przeciwnie do
trendu głównego.
Największe i najpewniejsze zyski można osiągnąć inwestując w trendzie głównym
przez większą część czasu jego trwania ale nie w początkowej ani końcowej fazie
tego trendu. Dlatego kapitał należy inwestować w największym stopniu w środkowej
fazie trendu głównego.
Trójkąt symetryczny częściej zapowiada kontynuację wcześniejszego
ruchu niż jego odwrócenie. Formację wyznaczają dwie zbieżne linie poprowadzone przez
dwa maksima i dwa minima. Dopiero po ustaleniu tych czterech punktów (1,2,3,4) można
mówić o ukształtowaniu się formacji. W obrębie formacji wolumen obrotów powinien
wykazywać tendencję spadkową. Dość często w obrębie trójkąta występuje
dokładnie sześć punktów zwrotnych przed wybiciem. Sygnał kupna zostaje wygenerowany
po wybiciu przez górną krawędź przy czym wolumen musi wyraźnie rosnąć (rys. 1).
Nierzadko po wybiciu następuje ruch korekcyjny (oznaczony kolorem zielonym). Sygnał
sprzedaży zostaje wygenerowany po przebiciu dolnej krawędzi formacji (rys. 2). Wybicie z
trójkąta symetrycznego powinno nastąpić w granicach od 50% do 25% przed jego końcem
licząc od początku formacji (P) czyli pierwszego punktu zwrotnego do przecięcia ramion
trójkąta (K). Wybicie w innym momencie jest często ruchem fałszywym. Wielkość
wzrostu lub spadku cen po wybiciu z trójkąta powinna być co najmniej równa wysokości
formacji mierzonej w drugim punkcie zwrotnym (patrz linia fioletowa na rysunku). Bardzo
często poziom wyznaczony przez wierzchołek trójkąta (K) stanowi silne wsparcie lub
opór.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
przy wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup akcje na korekcie (jeśli wybicie
zostało potwierdzone wzrostem wolumenu obrotów)
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
Trójkąt zniżkujący jest formacją w której dolna krawędź jest
linią poziomą, a górna linią zwyżkującą. Formację można wyznaczyć dopiero po
ustanowieniu dwóch minimów na tym samym poziomie (2,4) oraz dwóch maksimów (1,3).
Podczas kształtowania się trójkąta wolumen obrotów powinien maleć. Sygnał
sprzedaży zostaje wygenerowany po przebiciu dolnej (poziomej) krawędzi. Czasem po
wybiciu następuje ruch korekcyjny (oznaczony kolorem zielonym). Wybicie z trójkąta
zniżkującego powinno nastąpić nie później niż 25% przed jego końcem licząc od
początku formacji (P) czyli pierwszego punktu zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta
(K). Późniejsze wybicie często bywa ruchem fałszywym. Wielkość spadku po wybiciu z
trójkąta powinna być co najmniej równa wysokości formacji mierzonej w drugim punkcie
zwrotnym (patrz linia fioletowa na rysunku). Bardzo często poziom wyznaczony przez dolną
krawędź stanowi silny opór (jeśli nastąpi wybicie w dół).
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji sprzedaj natychmiast
Trójkąt zwyżkujący jest formacją w której górna krawędź jest
linią poziomą, a dolna linią zwyżkującą. Formację można wyznaczyć dopiero po
ustanowieniu dwóch maksimów na tym samym poziomie (1,3) oraz dwóch minimów (2,4).
Podczas kształtowania się trójkąta wolumen obrotów powinien maleć. Sygnał kupna
zostaje wygenerowany po wybiciu przez górną (poziomą) krawędź przy wyraźnym
wzroście wolumenu obrotów. Nierzadko po wybiciu następuje ruch korekcyjny (oznaczony
kolorem zielonym). Wybicie z trójkąta zwyżkującego powinno nastąpić nie później
niż 25% przed jego końcem licząc od początku formacji (P) czyli pierwszego punktu
zwrotnego do przecięcia ramion trójkąta (K). Późniejsze wybicie jest często ruchem
fałszywym. Wielkość wzrostu cen po wybiciu z trójkąta powinna być co najmniej równa
wysokości formacji mierzonej w drugim punkcie zwrotnym (patrz linia fioletowa na
rysunku). Bardzo często poziom wyznaczony przez górną krawędź stanowi po wybiciu
silne wsparcie.
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
przy wybiciu w górę sprzedaj na wybiciu i odkup akcje na korekcie (jeśli wybicie
zostało potwierdzone wzrostem wolumenu obrotów)
jeśli nastąpi wybicie w dół z formacji uważaj na inne sygnały sprzedaży i jeśli
wystąpią sprzedaj natychmiast
Jeśli nie posiadasz akcji:
kupuj dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów)
Uwaga: Bardzo ważne jest, żeby wybicie nastąpiło w określonym czasie (nie
później niż 25% przed końcem trójkąta, najlepiej w okolicach 2/3 długości
formacji).
Wolumen obrotów powinien potwierdzać trend główny. Przy trendzie
wzrostowym powinien osiągać wysokie wartości podczas zwyżek kursu do nowych maksimów,
a przy trendzie spadkowym powinien rosnąć, gdy kurs osiąga kolejne minima. Brak
potwierdzenia trendu przez wolumen obrotów ostrzega przed możliwością zmiany
tendencji.
Taktyka gry
Gdy kurs kilka dni z rzędu rośnie w zgodzie z trendem głównym i nagle następuje
bardzo znaczący wzrost wolumenu, mogą wystąpić się dwie sytuacje:
zmiana kierunku ruchu (najczęściej)
przyspieszenie wzrostu (rzadko)
Ponieważ w 9 przypadkach na 10 dochodzi do zmiany kierunku ruchu, to jeśli posiadasz
akcjesprzedaj je.
Wyspa jest formacją, którą wyznacza się na wykresach dziennych
przedstawiających ruch cen w postaci pionowego odcinka (np. wykres OHLC lub świece
japońskie). Formacja ta jest oddzielona od reszty wykresu przez dwie częściowo
pokrywające się luki (A,B). W obrębie wyspy wolumen obrotów powinien być stosunkowo
wysoki, a ruchy cen niewielkie. Formacja wyspy zapowiada odwrócenie trendu
krótkotrwałego (a nie głównego).
Taktyka gry
Jeśli posiadasz akcje:
zaraz po ukształtowaniu się wyspy (druga luka) sprzedaj (jest to sygnał dla
inwestycji krótkoterminowych)
