AVERAGE TRUE RANGE - ŚREDNIA RZECZYWISTEGO ZASIĘGU (ATR)
BALANCE OF POWER (BOP)
BOLLINGER BANDS - WSTĘGA BOLLINGERA (BOL)
BOLLINGER OSCILLATOR - OSCYLATOR BOLLINGERA (BOS)
CHAIKIN A/D OSCILLATOR (ChAD)
CHAIKIN A/D OSCILLATOR (ChO)
CHAIKIN MONEY FLOW (ChMF)
CHAIKIN VOLATILITY (ChV)
CHANDE'S MOMENTUM OSCILLATOR (CMO)
COMMODITY CHANNEL INDEX - CCI
DETRENDED PRICE OSCILLATOR (DPO)
DIRECTIONAL MOVEMENT INDEX (DMI)
EASE OF MOVEMENT (EMV)
EXPONENTIAL MOVING AVERAGE - WYKŁADNICZA ŚREDNIA KROCZĄCA (EMA)
FORCE INDEX (FI)
INTRADAY MOMENTUM INDEX (IMI)
MASS INDEX (MI)
MOMENTUM (MTM)
MONEY FLOW INDEX (MFI)
MOVING AVERAGE CONVERGENCE DIVERGENCE (MACD)
MOVING AVERAGE CONVERGENCE DIVERGENCE OSCILLATOR (MACDO)
NEGATIVE VOLUME INDEX (NVI)
ON BALANCE VOLUME (OBV)
PARABOLIC STOP AND REVERSAL (PAR SAR)
PERCENTAGE VOLUME OSCILLATOR (PVO)
POSITIVE VOLUME INDEX (PVI)
PRICE AND VOLUME TREND (PVT)
PRICE OSCILLATOR - OSCYLATOR KURSU (POS)
QSTICK INDICATOR (QSTK/QStick)
RATE-OF-CHANGE (ROC)
RELATIVE STRENGTH INDEX (RSI)
RELATIVE VOLATILITY INDEX (RVI)
SIMPLE MOVING AVERAGE - PROSTA ŚREDNIA KROCZĄCA (SMA)
STANDARD DEVIATION (StDev)
STOCHASTIC - OSCYLATOR STOCHASTYCZNY (STS)
TREND DEVIATION (TRD)
TRIX OSCILLATOR (TRIX)
ULTIMATE (ULT)
VOLUME RATE OF CHANGE (VROC)
WILLIAMS' ACCUMULATION/DISTRIBUTION (WAD)
WILLIAMS' PERCENT R (%R)
ACCELERATION (ACC)
Pomoc kontekstowa
Wskaźnik Acceleration (ACC) jest wskaźnikiem obliczanym na podstawie wskaźnika
Momentum (typ 1) i jest używany przy inwestycjach krótkoterminowych.
Interpretacja wskaźnika polega na obserwacji ekstremalnych poziomów wskaźnika.
Osiąganie minimum przez wskaźnik często poprzedza osiągnięcie lokalnego minimum przez wykres kursu
(przykład na wykresie - A), zaś osiąganie maksimum przez wskaźnik często poprzedza osiągnięcie lokalnego maksimum przez wykres kursu.
Wskaźnik AD (Accumulation/Distribution Line) informuje o zachodzących
ruchach akumulacyjnych lub dystrybucyjnych. AD opiera sie bowiem na założeniu, że ruch
ceny (zwyżkujący czy zniżkujący) jest tym pewniejszy im większy jest towarzyszący mu
wzrost wolumenu. Inaczej mówiąc, gdy wraz ze wzrostem ceny akcji wzrasta
wolumen - tj. rośnie wartość wskaźnika,
wzrasta akumulacja danego instrumentu - istnieje znaczące
prawdopodobieństwo kontynuacji trendu zwyżkującego. Analogicznie, spadek cen
połączony z wzrostem obrotów
świadczy o zwiększonej dystrybucji -
prawdopodobna kontynuacja spadku notowań danego papieru wartościowego.
Wskaźnik służy do przewidywania zmian trendów na podstawie obserwacji dywergencji pomiędzy wykresem kursu akcji a przebiegiem wskaźnika.
Jeśli na wskaźniku pojawia się trend zwyżkujący (A) przy kontynuacji spadku
przez wykres kursu (B), zapowiadana jest zmiana trendu wykresu instrumentu. Analogicznie, zapowiadana jest zmiana trendu
zwyżkującego w sytuacji, gdy kurs nadal rośnie (D), a na wskaźniku wytworzy się trend
zniżkujący (C) - na pokazanym wykresie skutkiem tego jest korekta cen instrumentu (E).
AVERAGE TRUE RANGE - ŚREDNIA RZECZYWISTEGO ZASIĘGU (ATR)
Pomoc kontekstowa
Wskaźnik ATR oblicza się jako średnią z rzeczywistego
zakresu zmian (TR - True Range) który jest największą wartością
z następujących trzech wielkości:
odległością pomiędzy poprzednią ceną zamknięcia (Close) a
dzisiejszym minimum (Low)
odległością pomiędzy dzisiejszym maksimum (High) a poprzednią ceną zamknięcia (Close)
odległością pomiędzy dzisiejszym maksimum (High) i minimum (Low)
Wskaźnik jest używany do przewidywania lokalnych szczytów i dołków -
jego wartość jest często wysoka i osiąga szczyt przed lokalnym minimum lub maksimum
kursu (przykład A). Także wysoka wartość wskaźnika podczas gwałtownego spadku lub wzrostu może zapowiadać dłuższą zmianę
trendu (B). Niskie wartości wskaźnika potwierdzają trend horyzontalny (C).
Zastosowanie wskaźnika BOP w analizie technicznej giełdy zostało sformułowane
przez Igora Livshin w czasopiśmie "Stocks and Commodities Magazine" z
sierpnia 2001. Wskaźnik ten mierzy siłę dwóch przeciwnych stron: 'niedźwiedzi'
i 'byków', do przeciągnięcia ceny na swoje ekstremum. W praktyce obliczenie
wskaźnika BOP sprowadza sie do wzoru:
(C - O)/(H - L)
gdzie C - cena zamknięcia (close), O - cena otwarcia (open), H - maksimum
(high), a L - minimum (low).
Wyniki najczęściej uśrednia się z użyciem czternastodniowej średniej
kroczącej i przedstawia się w formie wykresu oscylującego w skali od -1 do
+1.
Na wykresie wskaźnika BOP można wyznaczać linie trendu i interpretować
wskaźnik poprzez poszukiwanie dywergencji pomiędzy trendem wskaźnika
a trendem kursu instrumentu jak i również poprzez ustalenie poziomu wykupienia
i wyprzedania. W przypadku poszukiwania dywergencji między trendem instrumentu i
trendem wskaźnika, zwyżkujący trend wskaźnika (A) przy
jednoczesnym zniżkującym trendzie instrumentu (B) może świadczyć o bliskiej
zmianie tendencji spadkowej. Analogicznie, odwrotna sytuacja ostrzega przed
zakończeniem trendu zwyżkującego.
Druga interpretacja (patrz wykres powyżej) polega na wyznaczeniu poziomów wykupienia i wyprzedania dla wykresu
BOP. Do analizy wskaźnika w ten sposób konieczne jest jednak wcześniejsze wyznaczenie tych dwóch poziomów
indywidualnie dla każdego instrumentu na podstawie danych z przeszłych notowań.
Górne ograniczenie tego obszaru wyznacza poziom wykupienia, natomiast dolne - poziom
wyprzedania. Przy tego rodzaju interpretacji, sygnałem do zakupu będzie przebicie od dołu przez wskaźnik
BOP linii wyprzedania (K), zaś sygnałem do sprzedaży przebicie od góry przez wskaźnik
BOP linii wykupienia (S).
Wstęga Bollingera (Bollinger Bands) jest wskaźnikiem zmienności cen i
wyznacza obszar, w którym powinna utrzymywać się cena instrumentu.
Esencją analizy wykresu na podstawie tego wskaźnika jest założenie, że dla
kursu pozostającego w trendzie horyzontalnym wykres powinien oscylować pomiędzy dwoma wstęgami Bollingera: górną i dolną.
Wyjście linii kursu poza ten obszar (ewentualnie zbliżenie się do ramienia
wstęgi) oznacza sygnał krótkotrwałego odwrócenia
tendencji w dłuższym trendzie horyzontalnym.
Wskaźnika autorstwa Johna Bollingera i noszącego jego imię używa się
najczęściej do przewidywania momentu końcowego spadku lub wzrostu notowań.
By jednak wstęgi spełniały swoją rolę i pomagały w przewidywaniu trendów
notowań giełdowych zalecane jest używanie go w kombinacji z innymi wskaźnikami.
Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia kursu spada poniżej
dolnego ograniczenia wstęgi lub zbliża się do niej (dolna szara linia).
Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy kurs przebija górne
ograniczenie wstęgi lub zbliża się do niej (górna szara linia).
Uwaga 1: Opisany wyżej sposób analizy może być stosowany tylko w
przypadku, gdy kurs znajduje się w trendzie horyzontalnym. Przy długich
wzrostach lub spadkach często linia kursu porusza się poza obszarem
wyznaczonym przez wstęgę.
Uwaga 2: Jeśli ramiona wstęgi znajdują się przez dłuższy czas bardzo
blisko siebie, można się spodziewać dużego ruchu cen. Jego kierunek jest
najczęściej zgodny z ruchem, który doprowadził do pierwszego wyraźnego
przebicia wstęgi (np. ostatni sygnał K na przykładowym wykresie).
Oscylator Bollingera (Bollinger Oscillator) jest wskaźnikiem przedstawiającym
zależność pomiędzy kursem a wstęgą Bollingera. W wykresie wstęg
Bollingera mieliśmy do czynienia z graficzną prezentacją w postaci wstęg
'wijących się' wraz z wykresem kursu, który je okresowo przecinał. W
oscylatorze te wcześniej wymienione wstęgi zostały 'rozciągnięte i naprężone'
do postaci dwóch linii prostych, a linia wskaźnika reprezentuje kurs 'wijący
się' między nimi i okresowo je przecinający. Innymi słowy, linie poziome w
oscylatorze są odpowiednikiem
wstęgi, a linia wskaźnika odpowiednikiem kursu.
W wskaźniku BOS sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia wskaźnika
spada poniżej dolnej prostej, zaś sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy
linia wskaźnika wychodzi ponad górną prostą.
Uwaga: Opisany wyżej sposób analizy powinien być stosowany tylko w przypadku, gdy kurs
znajduje się w trendzie horyzontalnym. Kiedy trend ulega wyraźnej zmianie (na
wzrostowy lub spadkowy), interpretacja sygnałów też ulega zmianie. Taka sytuacja została zilustrowana na powyższym wykresie. W trakcie trwania
trendu horyzontalnego (A), sygnały kupna i zakupu pojawiają się w sposób
opisany wcześniej. Natomiast w momencie zmiany trendu (B - w tej konkretnej
sytuacji na trend zwyżkujący), pierwsze wyraźne przebicie jednego z poziomów
ograniczających normalnie ruchy oscylatora spowoduje wygenerowanie sygnału
kupna (jeśli nastąpi przebicie górnego poziomu) lub sprzedaży (w przypadku
przebicia poziomu dolnego). Pozostałe sygnały przestają być interpretowane jako sygnały zakupu
czy sprzedaży aż do momentu, gdy kurs utworzy ponownie trend horyzontalny.
Zadaniem wskaźnika ChAD jest monitorowanie napływu kapitału lub odpływu kapitału z rynku. Jego stosowanie i interpretacja pomagają przewidzieć zmiany trendu instrumentu.
Wskaźnik ChAD jest oparty na różnicy dwóch średnich wykładniczych ze
wskaźnika A/D.
Dwa podstawowe sposoby interpretacji wykresów wskaźnika ChAD polegają na
poszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem tego wskaźnika a wykresem
instrumentu oraz na sygnałach kupna i sprzedaży
powstających w wyniku przebijania poziomu równowagi. Jednakże ten drugi sposób
jest uznawany za pomocniczy - sygnały generowane przy przebiciu poziomu równowagi
powinny być
potwierdzone przez zachowanie innych wskaźników.
Przykładowy wykres przedstawia sytuację, w której zniżkującemu
trendowi instrumentu (A) towarzyszy wzrost wartości wskaźnika ChAD (B). W
pokazanym przypadku trend uległ zmianie na zwyżkujący (C) - zgodnie z przewidywaniami opartymi na
wykryciu dywergencji wskaźnika i wykresu kursu.
Zadaniem wskaźnika ChO jest monitorowanie napływu
lub odpływu kapitału z rynku. Jego stosowanie i interpretacja pomagają przewidzieć
zmiany trendu instrumentu.
Dwa podstawowe sposoby interpretacji wykresów wskaźnika ChO polegają na
poszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem tego wskaźnika a wykresem
przedstawiającym kurs instrumentu oraz na sygnałach kupna i sprzedaży
powstających w wyniku przebijania poziomu równowagi, jednakże ten drugi sposób
jest uznawany za pomocniczy, ze względu na niezbyt dużą pewność sygnałów.
Jak widać na zaprezentowanym przykładzie, trend zniżkujący instrumentu (A) nie
zgadza się ze zwyżkującym trendem wskaźnika ChO (B). Stanowiło to sygnał o
możliwej zmianie trendu, czego potwierdzeniem jest późniejsze przełamanie
trendu i wzrost cen instrumentu (C).
Wskaźnik jest obliczany poprzez zsumowanie wskaźnika A/D z n-okresów
(najczęściej n równe jest liczbie 21 okresów), a
następnie podzielenie przez sumę wolumenów z tego samego okresu. Działanie
wskaźnika
polega na założeniu, że sile rynku przy
jednoczesnym zwiększonym wolumenie, zazwyczaj towarzyszą ceny zamknięcia powyżej
połowy dziennego zakresu zmian ceny i na odwrót - gdy rynek jest słaby, ceny
zamknięcia oscylują poniżej połowy dziennego zakresu zmian cen przy
jednoczesnym zwiększonym wolumenie.
Istnieją dwie metody interpretacji wskaźnika. Pierwsza jest oparta na potwierdzaniu wybicia kursu ponad opór przez dodatnie wartości wskaźnika (zapowiedź wzrostu
kursu - patrz wykres powyżej) oraz na potwierdzaniu przebicia poziomu wsparcia przez
wykres kurs za pomocą ujemnych wartości wskaźnika (zapowiedź spadku
kursu - patrz wykres poniżej).
Druga metoda polega na poszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem kursu a przebiegiem wskaźnika.
Poniższy wykres przedstawia taką dywergencje na przykładzie wykresu akcji
TECHMEX. Mimo zniżkującego trendu akcji, wartość wskaźnika rośnie i
wyznacza trend zwyżkujący. Interpretacja ta zostaje potwierdzona zmianą trendu
kursu.
Wskaźnik Chaikin Volatility można interpretować na dwojaki sposób.
Pierwszy z nich polega na założeniu, że szczytom kursu towarzyszy zwiększona
różnica pomiędzy dziennym kursem maksymalnym i minimalnym, bowiem inwestorzy
tracą kontrolę nad emocjami i robią się nerwowi i niezdecydowani. Dołkom
kursu zaś towarzyszą minimalne różnice pomiędzy kursem maksymalnym i
minimalnym, gdyż inwestorzy są już znudzeni.
Jak widać na przykładzie zamieszczonym powyżej, wskaźnik osiągnął bardzo wysoki poziom (A) potwierdzając
przełamanie trendu horyzontalnego (B) i utworzenie trendu zwyżkującego.
Druga metoda interpretacji zakłada, iż wzrost różnic między kursem maksymalnym i minimalnym w ciągu krótkiego
okresu czasu zwiastuje zbliżający się dołek (np. paniczną wyprzedaż
instrumentu przez inwestorów), a spadek tychże różnic w ciągu dłuższego
okresu czasu prognozuje nadchodzący szczyt. Na przykładzie poniżej, lokalny szczyt
został potwierdzony wysoką wartością
wskaźnika.
Wykres CMO można interpretować na wiele sposobów. Pierwszym z nich jest
wyszukiwanie punktów przekroczenia przez wykres wskaźnika (niebieska linia)
poziomów wykupienia i wyprzedania. Poziom wykupienia najczęściej wyznacza się
na wysokości +50 a poziom wyprzedania na wysokości -50. Gdy wykres wskaźnika
przecina od dołu linię wyprzedania jest to sygnałem do zakupu (K), zaś sytuacja
odwrotna, czyli przecięcie od góry linii wykupienia przez wykres wskaźnika,
to sygnał do sprzedaży (S).
Drugi sposób polega na wyszukiwaniu punktów przecięcia się wykresu wskaźnika
ze średnią (czyli linią Signal) wskaźnika (patrz pomarańczowa linia na
wykresie). Sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik
przebija od dołu niemalejącą linię Signal, zaś sygnał sprzedaży (czerwony
znacznik) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od góry nierosnącą
linię Signal.
Kolejny sposób polega na wyznaczaniu trendów na wykresie wskaźnika i
poszukiwaniu dywergencji między wykresem CMO (linia A) a wykresem instrumentu
(linia B) które często zapowiadają zmiany.
Wskaźnik CCI (Commodity Channel Index) jest wskaźnikiem bazującym na tzw. kursie typowym (Typical Price:
(H+L+C)/3 gdzie: H-maksimum, L-minimum, C-cena zamknięcia) i odchyleniu kursu typowego (TP) od średniej tego kursu w stosunku do części uśrednionego
odchylenia w okresie N sesji. Przy obliczaniu wskaźnika najczęściej stosuje się okres czternastodniowy.
Istnieją dwa sposoby interpretowania wskaźnika CCI. Pierwszy z nich polega
na wyszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem kursu a wykresem wskaźnika. Na
przykład jeżeli
wskaźnik wskazuje trend zniżkujący (A) a trend wykres kursu jest zwyżkujący
(B), to może to oznaczać
rychłą korektę ceny kursu a więc i jego zmianę trendu.
Drugi sposób interpretowania CCI polega na traktowaniu go jako znacznika
przewartościowania/niedowartościowania. Jeżeli wartość CCI przekracza
granice +100, może to oznaczać przewartościowanie i zapowiadać rychły trend
zniżkujący. Analogiczna sytuacja może również zaistnieć, gdy wartość CCI
zejdzie poniżej granicy -100: może to oznaczać niedowartościowanie i i nadejście
wzrostów w najbliższych notowaniach.
Wykres przedstawia działanie wskaźnika w sytuacji kiedy jest używany najczęściej,
to jest do odnalezienia właściwego momentu kupna. Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy CCI osiąga dolne ekstremum (niedowartościowanie), zaś sygnał sprzedaży
(S) zostaje
wygenerowany, gdy CCI osiąga jego górne ekstremum (przewartościowanie).
Możliwa jest też analiza wskaźnika w oparciu o poziomy wykupienia/wysprzedania
(podobnie jak dla wskaźnika ROC). Cechą charakterystyczną CCI jest to, że najczęściej generuje on sygnały
kupna wcześniej niż inne wskaźniki.
Cykl długoterminowy składa się z serii cykli krótkoterminowych, a
skupienie
się na tych cyklach składowych pomaga lepiej wychwycić punkty przełomowe
cyklu długoterminowego. To zadanie spełnia wskaźnik DPO. Wskaźnik ten ma za
zadanie eliminowanie trendów w cenach. Dzięki temu procesowi identyfikacja
cyklów i poziomów wykupienia i wyprzedania jest dużo łatwiejsza.
Ustawienie parametru wskaźnika polega na wyznaczeniu długości cyklów. DPO porównuje
ceny zamknięcia do poprzednich wartości średniej kroczącej, eliminując cykle dłuższe
niż średnia krocząca. Działa to na zasadzie swoistego filtra cyklów, bowiem
wszystkie cykle dłuższe niż wyznaczone wartością są usuwane z cen,
zostawiając tylko te krótsze. Najlepsze wyniki daje ustawienie długości cyklów
wskaźnika DPO na dwadzieścia lub mniej.
Przy pomocy trendu wskaźnika (A) można również wyznaczać dywergencje z przebiegiem kursu
(B) i na tej podstawie przewidywać zmianę trendów.
Wskaźnik DMI jest podobny do innych wskaźników zmienności trendu, jednakże
należy do niego podejść indywidualnie, gdyż jest on dalece bardziej złożony
i skomplikowany niż inne wskaźniki.
Wskaźnik ten potwierdza trendy lub ostrzega przed ich zmianą. Dobrze jest jednak używać go we współpracy z innym wskaźnikiem
w celu potwierdzania jego wskazań. Ponadto, DMI najlepiej
sprawdza się w analizie długoterminowej, gdyż w porównaniu z innymi wskaźnikami
jest mniej czuły i mało podatny na wahania. Równie ważną informacją jest, że
wskaźnik ten w trendzie konsolidującym daje często fałszywe sygnały
kupna/sprzedaży oraz jest spóźniony w reakcji w stosunku do kursu
instrumentu.
Graficzna prezentacja wskaźnika składa się z trzech linii w skali od 0 do
100. Dwie podstawowe linie, zwane DI+ (zielona linia) oraz DI- (pomarańczowa
linia), służą odpowiednio do prezentacji pozytywnych i negatywnych ruchów
instrumentu. Trzecia linia, średnia ADX (niebieska linia), mierzy siłę rynku
- wskazuje czy rynek jest w trendzie zwyżkującym, zniżkującym lub czy
trend jest chaotyczny i nieokreślony. Przyjęto, że jeżeli linia ADX
znajduje się powyżej wartości 40, to trend jest mocny, zaś gdy średnia
spada poniżej 20, to trend jest słaby i zmienny (ADX nie pokazuje czy trend
jest zwyżkujący czy zniżkujący, jedynie wskazuje siłę obecnego
trendu).
Interpretacja wskaźnika polega na obserwacji punktów przecięcia linii DI+
i DI- oraz położenia punktu przecięcia w stosunku do linii ADX. Dobrym sygnałem do zakupu jest sytuacja, w której linia DI+ przecina od dołu
linię DI-, zaś dobrym sygnałem do sprzedaży jest
sytuacja, gdy linia DI+ przecina od góry linię DI-. Dla ważności sygnałów istotne jest aby w kolejnym dniu po przecięciu dla sygnału
kupna maksimum było wyższe od maksimum dnia poprzedniego, dla sygnału sprzedaży minimum niższe od
minimum dnia poprzedniego - jest to tak zwana zasada punktu ekstremalnego.
Warto też zwrócić uwagę na położenie punktu przecięcia względem linii ADX.
Mocym sygnałem do kupna jest sytuacja (A), w której linia DI+ przecina od dołu linię DI- i jednocześnie wartości obu (DI+ i DI-) są większe od wartości ADX (DI+ > DI- > ADX). Analogicznie, mocnym sygnałem do sprzedaży jest sytuacja (B), w której linia DI+ przecina od góry linie DI- i jednocześnie wartości obu (DI+ i DI-) są mniejsze od wartości ADX ( DI+ < DI- < ADX ).
Wskaźnik EMV jest funkcją ceny i wolumenu obrotów i jest pomocny przy ustalaniu, wyznaczaniu i
potwierdzaniu rozpoczęcia dłuższych trendów. Niskie wartości wskaźnika oznaczają małe ruchy cen lub stosunkowo niewielkie ruchy cen przy dużym wolumenie, co często oznacza akumulację lub wyprzedaż. Dlatego ważne jest zachowanie wskaźnika względem poziomu zerowego.
Sygnał zakupu zostaje wygenerowany, gdy wykres wskaźnika przebije od dołu
linię poziomu zero (zielony wskaźnik), zaś sygnał sprzedaży zostaje
wygenerowany gdy wykres wskaźnika przebije od góry poziom zero
(czerwony wskaźnik).
EXPONENTIAL MOVING AVERAGE - WYKŁADNICZA ŚREDNIA KROCZĄCA (EMA)
Pomoc kontekstowa
Aby pozbyć się opóźnień w prostych średnich ruchomych (średnich
arytmetycznych), analitycy techniczni często korzystają z wykładniczych średnich ruchomych. Ich angielska nazwa to
Exponential Moving Average - EMA. Podstawową cechą tej średniej jest fakt, iż przywiązuje ona większą
wagę do ostatnich wartości niż do wartości starszych i jest tym samym bardziej czuła,
a więc lepiej oddaje bieżącą kondycję rynku. Ponadto EMA szybciej od SMA reaguje na zmiany. Stare wartości EMA, zamiast być odrzucane, tracą
stopniowo na znaczeniu aż przestają w ogóle być istotne. Najczęściej wskaźnik
EMA oblicza się na podstawie cen zamknięcia.
Interpretacja wskaźnika EMA jest w zasadzie identyczna z interpretacją wskaźnika
SMA. Jeżeli wykres kursu przecina od góry nierosnącą linię wykładniczej średniej
kroczącej, jest to sygnał do sprzedaży (S). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji
zbliżonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.
Gdy zaś wykres kursu przecina
od dołu niemalejącą wykładniczą średnią kroczącą, jest to sygnał do
zakupu (K). Sygnał jest tym mocniejszy, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.
Wskaźnik FI został stworzony przez dr Alexandra Elder. Łączy on w
sobie ruch cen i wolumen i mierzy stan równowagi pomiędzy siłą 'byków' i
'niedźwiedzi' na rynku. Wykres samego wskaźnika jednakże jest raczej
zmienny i nierówny, dlatego dla uzyskania lepszych efektów łączy się go
z dwudniową kroczącą średnią wykładniczą (dla prognoz krótkoterminowych)
lub z trzynastodniową kroczącą średnią wykładniczą (dla prognoz długoterminowych).
Wskaźnik prezentowany jest w formie graficznej jako wykres na skali oscylujący
wokół zera. Kiedy wartość wskaźnika FI jest większa niż 0, oznacza to że
'byki' mają przewage nad 'niedźwiedziami' jeśli chodzi o dany instrument.
Analogicznie, jeśli FI jest mniejsze od 0, 'niedźwiedzie' mają przewagę.
Natomiast gdy FI jest bardzo bliskie zeru, oznacza to że: a) wolumen jest
bardzo niski lub b) duży wolumen nieznacznie tylko zmienił ceny instrumentu.
Sytuacja ta może być traktowana jako zwiastun zmiany trendu.
Ponadto wskaźnik można interpretować poprzez obserwację punktów przecięcia
się wykresu z poziomem zero. Kiedy wykres przecina ten poziom z góry na dół,
jest to sygnał sprzedaży (S), natomiast gdy przecina go z dołu do góry,
jest to sygnał kupna (K). Sygnały powinny być potwierdzone przez
odpowiednie sygnały na średniej wykładniczej.
Wskaźnik, autorstwa Tuskana Chande, jest swoistą kombinacją wskaźnika RSI
oraz analizy wykresu świecowego. Oblicza się go na tej samej zasadzie co wcześniej
wspomniany wskaźnik, jednakże używa się relacji pomiędzy ceną otwarcia i
ceną zamknięcia z tego samego dnia dla określenia czy dany dzień miał
'trend zwyżkujący' (cena zamknięcia wyższa od ceny otwarcia), czy też
'trend zniżkujący' (cena otwarcia wyższa od cen zamknięcia). Na wykresie świecowym
taka sytuacja jest zobrazowana przez białe (puste) i czarne (pełne) świece (świece
wzrostowe lub spadkowe).
Interpretacji wskaźnika IMI dokonuje się najczęściej poprzez poszukiwanie
dywergencji między wykresem wskaźnika a wykresem instrumentu oraz przez
wyznaczenie i obserwacje punktów przekraczania przez wskaźnik poziomów wykupienia i wyprzedania.
Jeśli zachowanie wskaźnika nie potwierdza zmian kursu - otrzymujemy zapowiedź zmiany
trendu. Na rysunku widać sytuację, w której mimo iż kurs spada (B), wskaźnik
utworzył trend
zwyżkujący (A). Niedługo po tym nastąpiła zmiana trendu i
wzrost cen. Sytuacja odwrotna również może zwiastować zmianę trendu: mimo zwyżkującego
trendu kursu (D) wartość wskaźnika systematycznie
spada w trendzie zniżkującym (C), co może zapowiadać zmianę tendencji.
Druga interpretacja, jak już wcześniej wspomniano, polega na wyszukiwaniu punktów przekroczenia przez wykres wskaźnika
poziomów wykupienia i wyprzedaży. Poziom wykupienia wynosi najczęściej 70 a poziom
wyprzedania
30. Gdy wykres wskaźnika przecina od dołu linię wyprzedania jest generowany sygnał
zakupu (zielony znacznik), zaś przecięcie od góry linii wykupienia przez wykres wskaźnika,
powoduje wygenerowanie sygnału sprzedaży
(czerwony znacznik).
Mass Index używa się najczęściej do przewidywania zmiany trendu. Wskaźnik ten mierzy zwężanie się i rozciąganie średniej rozpiętości
między kursem maksymalnym (High) i minimalnym (Low).
Wykres wskaźnika oscyluje wokół dwóch linii
sygnałowych: pierwsza z nich ma wartość 27, druga niższa zaś 26,5. Linie te
służą do obserwacji i wychwytywania sygnałów zmiany trendu i stanowią
podstawę sygnałów kupna/sprzedaży.
Interpretacja wskaźnika MI polega na wyszukiwaniu i identyfikacji zjawiska
zwanego 'wybrzuszeniem odwrócenia' (ang. reversal bulge), które powstaje przed
zmianą trendu instrumentu. Wskaźnik MI wychodzi wtedy ponad poziom obu
linii sygnałowych (A) a następnie przecina je od góry (B). Przecięcie
dolnej linii sygnałowej (wartość 26,5 - B) jest sygnałem że zmiana trendu
jest prawdopodobna, co też potwierdza przykładowy wykres instrumentu i jego przejście z
trendu zwyżkującego (C) na paraboliczny trend zniżkujący (D).
Zachowanie wskaźnika najlepiej jest traktować jedynie jako sygnalizację możliwości
zmiany trendu. Dlatego też często z tym wskaźnikiem
używa się innych narzędzi, np. dziewięciookresowej wykładniczej średniej kroczącej (EMA).
Wskaźnik Momentum (w programie ISPAG i FnCharts dostępne są dwa typy: MTM1, MTM2) jest podstawowym wskaźnikiem impetu
kursu i, podobnie jak wskaźnik ROC, prezentuje wielkość zmiany ceny danego
instrumentu w określonym przedziale czasowym. Jednakże w
przeciwieństwie do ROC, nie prezentuje on wyników w skali procentowej lecz w postaci współczynnika.
Wskaźnik Momentum analizuje się w oparciu o linię Signal lub przecięcie poziomu zerowego.
W przypadku pierwszej interpretacji (patrz wykres wyżej), sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od dołu niemalejącą linię Signal, zaś sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od góry nierosnącą linię Signal. Przy drugim sposobie analizy do generowania sygnałów K/S zostają wykorzystane momenty przecięcia poziomu
zerowego (patrz wykres poniżej).
Również i w przypadku tego wskaźnika możliwe jest poszukiwanie różnic pomiędzy wskazaniami wykresu wskaźnika a wykresem kursu, jak i wyznaczanie linii trendów (jednak dotyczny to przeważnie inwestycji w krótszym horyzoncie czasowym).
Wskaźnik MFI, czyli indeks przepływów pieniężnych, jest oscylatorem mierzącym wielkość
napływu i odpływu kapitału. Wskaźnik przedstawiany jest jako wykres oscylujący w granicach wartości od 0 do
100 i w swojej konstrukcji jest zbliżony do RSI, jednakże w przeciwieństwie do niego wskaźnik MFI bierze pod uwagę
także wolumen.
Trend zwyżkujący wskaźnika może być interpretowany jako oznaka napływu kapitału, zaś trend zniżkujący jako sygnał odpływu kapitału.
Wskaźnika można używać jako miernika stanu wykupienia i wyprzedania instrumentu. Przebywanie wskaźnika ponad poziomem wykupienia (80) pokazuje, że rynek jest
wykupiony (przewartościowany), zaś gdy wskaźnik znajduje się poniżej poziomu wyprzedania (20), jest to informacja o wyprzedaniu
rynku (niedowartościowaniu). Sygnały sprzedaży (czerwone znaczniki) pojawiają się gdy linia wykresu wskaźnika przecina z góry na dół
poziom wykupienia (80), zaś sygnały zakupu (zielone znaczniki) pojawiają się gdy wykres wskaźnika przecina od dołu linię wyprzedania (20).
Innym sposobem interpretacji wskaźnika jest poszukiwanie dywergencji w celu przewidzenia zmiany
trendu (patrz powyższy wykres). W zilustrowanej sytuacji, trend zwyżkujący instrumentu (A) nie znajduje potwierdzenia w wykresie wskaźnika który osiągnął już poziom wykupienia i zmienił trend na zniżkujący (B). Obserwacja ta zostaje potwierdzona krótkotrwałą zmianą trendu instrumentu na zniżkujący
(C). Po osiągnięciu przez wykres MFI poziomu wyprzedania (D) pojawia się kolejna dywergencja
- nowy rosnący trend wskaźnika (E) mimo wciąż trwającego trendu zniżkowego instrumentu
(C). Po raz drugi sygnały wskaźnika okazały się prorocze i nastąpiło odwrócenie trendu
zniżkującego na zwyżkujący (F).
Kombinacja dywergencji i osiągnięcie poziomu wykupienia/wyprzedania jest mocnym sygnałem do sprzedaży/zakupu.
MACD (Moving Average Convergence Divergence) jest jednym z najczęściej używanych wskaźników. Wskaźnik ten powstaje w wyniku obliczenia różnicy dwóch
wykładniczych średnich kroczących - najczęściej jest to wynik odejmowania dwudziestosześciodniowej
wykładniczej średniej kroczącej od dwunastodniowej wykładniczej średniej kroczącej. Graficzną reprezentacją wyniku tegoż działania matematycznego jest wskaźnik oscylujący
wokół poziomu zerowego i przecinający linię Signal.
Popularność wskaźnika MACD wynika z dużej użyteczności generowanych przez niego sygnałów, z łatwości interpretacji oraz z możliwości wykorzystania wskaźnika zarówno w okresie stabilizacji jak i wyraźnych wzrostów czy spadków cen. Przy stosunkowo dużej wiarygodności generowanych przez MACD sygnałów wadą są wyraźne
ich opóźnienia. Dlatego MACD bardziej przydaje się przy inwestycjach o dłuższym horyzoncie czasowym.
Na zaprezentowanym wyżej przykładzie mamy do czynienia z wykresem kursu
instrumentu (górny wykres) oraz wykresem wskaźnika MACD dla tego instrumentu (dolny wykres). Na dolnym wykresie rozróżniamy następujące elementy: wskaźnik MACD (niebieska linia), linia Signal (pomarańczowa linia), towarzyszący im wykres słupkowy
(zielony wykres) oraz sygnały kupna i sprzedaży (odpowiednio zielone i czerwone znaczniki). Linia Signal to graficzna reprezentacja dziewięciodniowej średniej kroczącej wskaźnika MACD
(obliczonej z MACD a nie z ceny), wykres słupkowy zaś w graficzny sposób prezentuje różnicę pomiędzy tymi dwoma średnimi.
Sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od dołu niemalejącą linię Signal, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACD przebija od góry nierosnącą linię Signal.
Sygnał kupna powinien zostać wygenerowany poniżej poziomu zerowego, a sygnał sprzedaży powyżej tego poziomu.
Wyjątek: Gdy nieco ponad poziomem zerowym dochodzi do ustabilizowania wskaźnika, a następnie przebicia w górę linię Signal - zostaje często wygenerowany
mocny sygnał
kupna zapowiadający długą zwyżkę. Analogiczna sytuacja ma miejsce w
przepadku sygnału sprzedaży.
MOVING AVERAGE CONVERGENCE DIVERGENCE OSCILLATOR (MACDO)
Pomoc kontekstowa
MACDO (Moving Average Convergence Divergence Oscillator) przedstawia różnicę pomiędzy linią MACD a linią Signal. Zatem sygnały generowane przez ten wskaźnik przy przecięciu poziomu zerowego odpowiadają sygnałom generowanym przy przecinaniu linii Signal przez MACD. Przy zastosowaniu tego wskaźnika będzie często łatwiej odszukać punkty przecięcia niż przy wykorzystaniu MACD i linii Signal, jednak następuje to kosztem 'utraty' informacji dostępnej w
przypadku analizy przebiegu linii Signal (nie widać wzrostów ani spadków).
W przypadku wskaźnika MACDO, sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACDO przebija od dołu poziom zerowy, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy MACDO przebija od góry poziom zerowy.
Jak widać na przykładzie powyżej, oba wskaźniki: MACD i MACDO dają jednocześnie te same sygnały, gdyż zasada ich działania jest taka sama a różnią się między sobą graficznym sposobem prezentacji danych.
Indeks negatywnego wolumenu - NVI - autorstwa Normana Fosback został po raz pierwszy opisany w 1976 w książce tegoż autora pod tytułem "Stock Market Logic". Wskaźnik ten obejmuje notowania, w których wolumen jest mniejszy
w stosunku do poprzedniej sesji.
Według autora, wskaźnik ten jest użyteczny dla doświadczonych inwestorów, którzy zajmują pozycję 'po cichu', gdy wolumen jest niski i tworzenie się formacji cenowych niepewne. Uprzedzają dzięki temu innych, mniej doświadczonych inwestorów, którzy zajmują pozycję na rynku po ukształtowaniu sie widocznego trendu. Mimo, iż wskaźnik ten jest przeciwieństwem wskaźnika PVI, jego wzrost oznacza podtrzymanie trendu zwyżkującego rynku i analogicznie, jego spadek może oznaczać spadek notowań.
Graficzną prezentacją wskaźnika jest wykres NVI (niebieska linia) wraz z jego jednoroczną średnią wykładniczą (zielona linia) oraz krótszą średnią wykładniczą (pomarańczowa linia). Sygnał zakupu (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy linia jednorocznej średniej wykładniczej zostanie przecięta w górę przez krótszą średnią wykładniczą, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy linia jednorocznej średniej wykładniczej zostanie przecięta w dół przez krótszą średnią wykładniczą.
Wskaźnik NVI najczęściej stosuje się wraz we współpracy ze wskaźnikiem
PVI.
Wskaźnik OBV przedstawia kumulację wolumenu obrotów w czasie, ze znakiem plus lub minus, zależnie od zmiany kursu zamknięcia na danej sesji.
Zasada działania wskaźnika może zostać przedstawiona w następujący sposób:
Gdy cena zamknięcia z dnia dzisiejszego jest większa od ceny zamknięcia z dnia poprzedniego - C(d) > C(d-1) :
OBV(d) = OBV(d-1)+V(d)
Gdy cena zamknięcia z dnia dzisiejszego jest mniejsza od ceny zamknięcia z dnia poprzedniego - C(d) < C(d-1) :
OBV(d) = OBV(d-1)-V(d)
Gdy cena zamknięcia z dnia dzisiejszego jest równa cenie zamknięcia z dnia poprzedniego - C(d) = C(d-1) :
OBV(d) = OBV(d-1)
gdzie: OBV(d) – obecna wartość wskaźnika, OBV(d-1) – poprzednia wartość wskaźnika,
V(d) – aktualny wolumen,
Z założenia wskaźnik ten powinien wyprzedzać ruch cen instrumentu, dlatego też sposób interpretacji wykresu wskaźnika polega na wyznaczaniu linii trendu oraz poszukiwaniu dywergencji pomiędzy wskaźnikiem a ruchami cen, jak zaprezentowano to na powyższym przykładzie, gdzie wzrost wskaźnika OBV (A) trafnie zapowiedział wzrost
cen i zmianę trendu ze zniżkującego (B) na zwyżkujący.
OBV używany jest często w roli wskaźnika pomocniczego, uzupełniającego sygnały innych wskaźników. Jego zmodyfikowaną i ulepszoną wersją jest wskaźnik A/D (Accumulation/Distribution).
Wskaźnik PAR SAR został stworzony przez Wellesa Wilder, twórcę takich wskaźników jak RSI czy DMI, i używa się go
często do określenia punktów zamykania pozycji, zarówno krótkich jak i długich.
Mimo swojej bardzo skomplikowanej formuły matematycznej, interpretacja wskaźnika jest prosta. Sygnałem do kupna (K) jest wejście notowań
powyżej przebiegu wskaźnika, zaś sygnałem sprzedaży jest zejście notowań poniżej przebiegu wskaźnika (S). Autor wskaźnika zaleca branie
pod uwagę jedynie sygnałów zgodnych z obecnym trendem (czyli sygnałów występujących
po wczesniejszym uformowaniu się trendu i zgodnych z jego kierunkiem).
Wskaźnik PVO prezentuje procentową różnicę między dwoma wykładniczymi
średnimi kroczącymi wolumenu.
Wartość wskaźnika PVO jest większa od zera, gdy wartość wolumenu jest
wysoka i krótsza średnia wykładnicza wolumenu ma większą wartość od jego dłuższej
średniej wykładniczej. Analogicznie, gdy wolumen spada, krótsza średnia wykładnicza
ma wartość mniejszą od dłuższej średniej wykładniczej i wartość wskaźnika
osiąga wartości ujemne. Dlatego też pierwszy sposób interpretacji wskaźnika
(patrz wyżej) polega na obserwowaniu przecięcia się wykresu PVO z poziomem
zero. Sygnał do zakupu (K) stanowi wtedy przebicie przez wskaźnik poziomu zero
od dołu, zaś sygnałem do sprzedaży (S) będzie przecięcie przez wskaźnik
poziomu zero od góry.
Innym sposobem interpretacji jest poszukiwanie ekstremalnych wartości wskaźnika
(powyższy wykres). W tym przypadku sygnałem do zakupu (K) jest sytuacja, w której
wskaźnik, osiągnąwszy lokalne minimum zaczyna rosnąć i zbliża się do
poziomu zero, zaś sygnałem do sprzedaży sytuacja, w której wskaźnik osiągnąwszy
lokalne maksimum zaczyna spadać i zbliża się ku poziomowi zero.
Trzecim sposobem jest poszukiwanie dywergencji (wykres wyżej) pomiędzy
wykresem wskaźnika (A,C) a wykresem kursu (B,D), gdyż mogą one być sygnałem
zmiany trendu instrumentu.
Indeks pozytywnego wolumenu - PVI - autorstwa Normana Fosback został po raz
pierwszy opisany w 1976 w książce tegoż autora pod tytułem "Stock
Market Logic". Wskaźnik ten obejmuje notowania, w których wolumen jest większy
w stosunku do poprzedniej sesji.
Według autora, wskaźnik ten informuje o fakcie, iż grupa
inwestorów którzy są mniej doświadczeni od doświadczonych inwestorów, zajmuje pozycję na
rynku (czemu towarzyszy
wzrost wolumenu). Mimo, iż jest to wskaźnik odwrotny do NVI, jego wzrost oznacza
podtrzymanie trendu zwyżkującego rynku i analogicznie, jego spadek może
oznaczać spadek notowań.
Graficzną prezentacją wskaźnika jest wykres PVI (niebieska linia) wraz z
jego jednoroczną średnią wykładniczą (zielona linia) oraz krótszą średnią
wykładniczą (pomarańczowa linia). Sygnał zakupu (zielony znacznik) zostaje wygenerowany,
gdy linia jednorocznej średniej wykładniczej zostanie przecięta w górę przez
krótszą średnią wykładniczą, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje
wygenerowany, gdy linia jednorocznej średniej wykładniczej zostanie przecięta w
dół przez krótszą średnią wykładniczą.
Wskaźnik PVI najczęściej stosuje się wraz we współpracy ze wskaźnikiem
NVI. Na powyższym przykładzie mamy zilustrowaną sytuację, w której oba te
wskaźniki współpracują ze sobą dając mocny, podwójny sygnał do sprzedaży
(czerwone znaczniki).
Wskaźnik Price and Volume Trend jest bardzo podobny to wskaźnika OBV i
podobnie jak on mierzy wielkość przepływu kapitału. Jednakże w
przypadku wskaźnika PVT, wielkość dodawanego lub odejmowanego wolumenu zależy
od wielkości procentowej zmiany ceny w porównaniu z poprzednią sesją.
Czynnik ten sprawia, iż odczyty wskaźnika PVT są bardziej precyzyjne od wskaźnika
OBV.
Interpretacja wskaźnika PVT polega na porównywaniu przebiegu wskaźnika z trendem wykresu kursu i wyszukiwaniu spowolnienia wzrostu/spadku wskaźnika
przy rosnącym/spadającym kursie. Osłabienie wzrostu wartości wskaźnika przy trendzie wzrostowym kursu może prognozować bliski spadek notowań i na odwrót, spowolnienie spadku wskaźnika przy spadku cen instrumentu może być zwiastunem przełamania trendu zniżkującego.
Wyraźniejszą zapowiedzią zmiany trendów jest wystąpienie dywergencji pomiędzy przebiegiem wskaźnika
(A), a linią kursu (B). Przykład takiej dywergencji zaprezentowano na wykresie.
Oscylator Kursu (Price Oscillator - POS) jest bardzo zbliżony działaniem i graficzną reprezentacją do wskaźnika MACD, jednak w przeciwieństwie do MACD, wykorzystuje średnie arytmetyczne zamiast średnich wykładniczych.
Jego obliczenie polega na wyznaczeniu różnicy szybkiej i wolnej arytmetycznej średniej kroczącej.
Istnieją dwa rodzaje interpretacji wskaźnika, pierwszy w oparciu o przecięcie przez wskaźnik linii Signal, a drugi w oparciu o przecięcie przez wskaźnik poziomu zero.
W pierwszej interpretacji (patrz górny wykres), sygnałem do zakupu
(K) jest przebicie od dołu linii Signal przez wykres wskaźnika POS, zaś sygnałem do sprzedaży
(S) jest sytuacja, gdy wskaźnik przebija od góry linię Signal.
W drugiej interpretacji (patrz rysunek wyżej), sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy następuje przecięcie przez wskaźnik poziomu zero od dołu do góry, zaś sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy następuje przecięcie przez wskaźnik poziomu zero z góry w dół.
Wyboru sposobu interpretacji wskaźnika najlepiej dokonać indywidualnie dla każdego instrumentu, po obserwacji skuteczności różnych typów sygnałów
w przeszłości.
Oscylator QStick jest wskaźnikiem autorstwa Tuskana Chande. Jest to średnia
krocząca różnic pomiędzy cenami otwarcia i zamknięcia sesji. Wskaźnik
QStick oblicza się za pomocą wzoru:
QStick = MA (n, C-O)
gdzie: MA - średnia krocząca, n - ilość okresów, C - cena zamknięcia, O
- cena otwarcia.
Wartości wskaźnika wahają wokół wartości
zerowej. Wskaźnik wykazuje wartości dodatnie, gdy w danym okresie dominowały
świeczki białe (cena zamknięcia wyższa od ceny otwarcia), zaś wartości
ujemne, gdy w danym okresie dominowały świeczki czarne (cena zamknięcia niższa
od ceny otwarcia).
Wskaźnik służy do wyznaczania zmian trendów. Jednym ze sposobów
jego interpretacji jest obserwowanie punktów zwrotnych wskaźnika - miejsc na wykresie, w
których linia wskaźnika osiąga ekstremalne wartości i zmienia kierunek. Taki
nawrót może zwiastować zmianę trendu instrumentu (patrz rysunek wyżej).
Drugim sposobem interpretacji wskaźnika jest poszukiwanie dywergencji (patrz
wykres powyżej). Jak
widać na pokazanym przykładzie, wykres wskaźnika przy rosnącym trendzie (B) znajduje się w dywergencji z
malejącym kursem (A). Takie zachowanie zapowiada często bliskie zakończenie
bieżącego trendu.
Wskaźnik ROC (Rate of Change) jest wskaźnikiem impetu i monitoruje wielkość zmian ceny w danym okresie czasu.
Wskaźnik ROC jest obok MACD najczęściej używanym wskaźnikiem analizy technicznej, przy czym ROC dobrze uzupełnia MACD, ponieważ ROC
lepiej nadaje się do przewidywań krótko- i średnioterminowych, a MACD lepiej sprawdza się w dłuższym horyzoncie
inwestycyjnym. ROC można interpretować na cztery sposoby:
1) W pierwszej interpretacji (patrz wykres powyżej), sygnałem do kupna (K) jest sytuacja, gdy następuje przecięcie od dołu niemalejącej linii
Signal (pomarańczowa linia) przez wskaźnik ROC (niebieska linia), zaś sygnałem do sprzedaży
(S) jest sytuacja, gdy następuje przecięcie od góry nierosnącej linii
Signal (pomarańczowa linia) przez wskaźnik ROC (niebieska linia).
2) W drugiej interpretacji (patrz wykres powyżej), sygnałem do zakupu (K) jest moment, w którym wskaźnik przebija od dołu
poziom zerowy, zaś sygnałem do sprzedaży (S) jest sytuacja, gdy wskaźnik przebija od góry
poziom zerowy. Interpretacja ta i generowane przez nią sygnały są jednak
mało pewne i dlatego rzadko stosowane samodzielnie. Częściej stosuje się
je do potwierdzania synałów innych wskaźników.
3) Trzecia interpretacja polega ustawieniu poziomów wykupienia i wyprzedania
na wykresie ROC (patrz wykres powyżej). Do analizy wskaźnika w ten sposób konieczne jest jednak wcześniejsze
wyznaczenie tych dwóch poziomów. Poziomy te powinny być tak wyznaczone, aby w obszarze między nimi
znajdowało się ok. 90% przebiegu wskaźnika. Górne ograniczenie tego obszaru wyznacza
poziom wykupienia, natomiast dolne - poziom wyprzedania. Przy tego rodzaju
interpretacji, sygnałem do zakupu (K) będzie przebicie od dołu przez wskaźnik ROC
poziomu wyprzedania, zaś sygnałem do sprzedaży (S) przebicie od góry przez
wskaźnik ROC poziomu wykupienia.
4) Czwartą interpretacją jest poszukiwanie dywergencji pomiędzy wykresem
wskaźnika ROC a wykresem kursu instrumentu (patrz wykres powyżej). Trend zniżkujący wskaźnika przy jednoczesnym trendzie zwyżkującym kursu może zwiastować korektę cen albo zmianę trendu. W sytuacji odwrotnej, zwyżkujący trend wskaźnika
przy jednoczesnym zniżkującym trendzie kursu może świadczyć o rychłej zmianie trendu
spadkowego i wzroście cen kursu.
Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia na wykresie zaprezentowanym powyżej:
cena akcji UNIMIL spada - trend zniżkujący (B), ale jednocześnie wskaźnik
ROC wskazuje trend zwyżkujący (A). Wskazania ROC okazały się w tym przypadku
prorocze - kurs potwierdził wskazania ROC i zmienił trend na zwyżkujący.
Wyboru sposobu tudzież sposobów interpretacji wskaźnika dla danego instrumentu najlepiej dokonać indywidualnie, po obserwacji typów sygnałów
w przeszłości i porównaniu ich skuteczności, mając na uwadze preferowany
horyzont czasowy inwestycji.
Wskaźnik RSI (Relative Strength Index - Indeks siły względnej) jest bardzo
popularnym wskaźnikiem i często używa się go razem ze wskaźnikami MACD czy
ROC jako podstawowe narzędzie analizy technicznej.
Wskaźnik porównuje ruchy zwyżkujące i zniżkujące cen zamknięcia w
danym okresie czasu. Twórca wskaźnika sugeruje okres czternastodniowy jako
optimum, jednakże spotyka się okresy siedmio- i dziewięciodniowe dla analiz
krótkoterminowych oraz okresy dwudziestojedno- i dwudziestopięciodniowe dla
analiz długoterminowych. Wartości wskaźnika są prezentowane na wykresie w
skali od 0 do 100.
Wskaźnik RSI cechuje sie gładszym wykresem i mniejszymi zniekształceniami
(w stosunku do wielu innych krótko- i średnioterminowych wskaźników) wywołanymi
przez skrajnie wysokie i skrajnie niskie poziomy kursu.
Wskaźnik RSI i jego wykres nadaje się do poszukiwania potwierdzeń lub
przewidywania oznak przebić i zmian trendów. Dlatego też pierwszy ze sposobów
interpretacji polega na wyszukiwaniu dywergencji pomiędzy wykresem wskaźnika a
wykresem cen akcji. Na wykresie powyżej przedstawiona została sytuacja w której zniżkującemu
trendowi (B) kursu akcji COMARCH, towarzyszy trend zwyżkujący wskaźnika (A),
zwiastując niedługi zakończenie trendu spadkowego..
Drugi sposób (pokazany na wykresie powyżej) opiera się wyszukiwaniu punktów przekroczenia przez wykres
wskaźnika poziomów wykupienia i wyprzedania. Poziom wykupienia najczęściej
wyznacza się na wysokości 70-80%, a poziom wyprzedania na wysokości 20-30%,
zaś Wilder sugeruje tutaj poziomy 30% dla poziomu wyprzedania i 70% dla poziomu
wykupienia. Sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik
przebija od dołu poziom wyprzedania, zaś sygnał sprzedaży (czerwony
znacznik) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od góry poziom wykupienia.
W celu wyszukania bardziej wiarygodnych sygnałów najczęściej stosuje się
obie metody interpretacji wskaźnika RSI jednocześnie.
Wskaźnik RVI często używa się we współpracy z innymi wskaźnikami
do potwierdzania sygnałów kupna czy sprzedaży.
W swojej konstrukcji jest bardzo podobny do wskaźnika RSI z tą różnicą, iż
nie opiera się na dziennych cenach zamknięcia ale na dziesięciodniowej średniej
kroczącej. Wskaźnik jest graficznie przedstawiony na wykresie w skali od 0 do 100.
Interpretacja opiera się wyszukiwaniu punktów przekroczenia przez wykres poziomu
o wartości 50. Sygnał kupna pojawia się wtedy, gdy wskaźnik RVI przebija
poziom 50 od dołu, zaś sygnał sprzedaży
pojawia się, gdy wskaźnik przebija od góry poziom 50.
Na wykresie zaprezentowano współpracę wskaźnika RVI (niebieska linia -
dolny wykres) z innym wskaźnikiem (w tym przypadku MACD) w
celu wyznaczania wiarygodnych sygnałów. Sygnał do zakupu (A) wygenerowany
przez
MACD wkrótce zostaje potwierdzony (B) przez wskaźnik RVI który przebija od dołu
poziom 50. Analogicznie, dwa
sygnały sprzedaży (C, D) wskaźnika
MACD wkrótce zostały odpowiednio potwierdzone (E, F) przez wskaźnik RVI który przebija od
góry poziom 50.
SIMPLE MOVING AVERAGE - PROSTA ŚREDNIA KROCZĄCA (SMA)
Pomoc kontekstowa
Istnieją trzy sposoby interpretacji wskazań średnich kroczących.
Pierwszy z nich (przedstawiony na wykresie wyżej) polega na obserwacji punktów przecięcia średniej kroczącej
przez wykres kursu. Jeżeli wykres kursu przecina od góry nierosnącą linię średniej
kroczącej, jest to sygnał do sprzedaży (S). Gdy zaś wykres kursu przecina
od dołu niemalejącą średnią kroczącą, jest to sygnał kupna (K).
Należy jednak pamiętać o uwadze zamieszczonej wyżej i dotyczącej
odpowiedniego ustawienia parametru średniej kroczącej. Sygnały generowane przez średnie są tym mocniejsze, im dłużej linia średniej była ustabilizowana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej przed wygenerowaniem sygnału.
Drugi sposób (patrz powyższy wykres) polega na zastosowaniu dwóch lub trzech średnich kroczących
o różnych parametrach (np. 15-sesyjna i 45 sesyjna lub 15-sesyjna, 30-sesyjna
i 45-sesyjna) i obserwacji punktów przecięcia tych średnich przez wykres kursu. Jeśli
wykres kursu przecina od dołu niemalejące średnie, jest to mocny sygnał
kupna (K), zaś gdy kurs przebija od góry nierosnące średnie jest to
mocny sygnał sprzedaży (S).
Ostatnim sposobem jest obserwacja przecinania się samych średnich (wykres
powyżej). W tym przypadku przecięcie od dołu niemalejącej 'dłuższej' średniej
(np.
30-sesyjnej i/lub 45-sesyjnej) przez 'krótszą' średnią (np. 15-sesyjną) daje mocny sygnał do zakupu (K). Analogicznie, przecięcie od góry
nierosnącej 'dłuższej' średniej przez 'krótszą' średnią daje mocny
sygnał sprzedaży (S). Należy jednak pamiętać, że sygnały generowane przy
tym sposobie interpretacji są często opóźnione i dlatego lepiej nadają się
do inwestycji średnio- i długoterminowych.
Wskaźnik StDev jest statystyczną miarą zmienności kursu i pokazuje, jak bardzo
ceny zamknięcia odbiegają od średniej wartości tychże cen z ostatnich n-okresów
(najczęściej dwudziestu). Wartość wskaźnika rośnie wraz z większą rozbieżnością
wspomnianych wartości, zaś gdy wartości te są identyczne lub bardzo
podobne, wtedy wartość wskaźnika sięga zera.
Idea tego wskaźnika opiera się na założeniu, że duża zmienność wahań
instrumentu towarzyszy kształtowaniu się lokalnych maksimów i analogicznie,
mała zmienność wahań idzie w parze z tworzeniem się lokalnych minimów.
Obie sytuacje wpływają na wskaźnik, który odpowiednio rośnie lub
maleje.
Wskaźnika StDev używa się najczęściej jako wskaźnika wspomagającego,
tj. potwierdzającego sygnały innych wskaźników, na przykład wstęg
Bollingera.
Interpretacja wskaźnika polega na wyszukiwaniu bardzo niskich poziomów wskaźnika
(A1, A2), które mogą zwiastować nagłą zmianę trendu, w zilustrowanym
przypadku na zwyżkujący (B1, B2)
Istnieją trzy odmiany wskaźnika: szybki (Stochastic Fast), wolny
(Stochastic Slow) oraz pełny (Stochastic Full). Pierwszy z nich lepiej sprawdza
się przy prognozach krótkoterminowych. Drugi rodzaj wskaźnika jest 'wolniejszą' wersją tego samego wskaźnika,
wymaga większego okresu
czasu branego do obliczeń i wykazuje przydatność przy prognozach
długoterminowych. Pełna odmiana wskaźnika STS bierze pod uwagę trzy
parametry: pierwszy to liczba okresów służąca do obliczenia %K, ostatni to
liczba okresów służąca do obliczenia linii sygnałowej %D, zaś środkowy
parametr to tzw. 'czynnik wygładzający' linii %K. Cechą tego ostatniego typu
wskaźnika STS jest jego daleko większa elastyczność i uniwersalność w porównaniu
z jego dwoma 'kuzynami'.
Wykres wskaźnika składa się z dwóch linii: %K - główna linia oscylatora
(niebieska linia na wykresie) oraz jej wygładzona postać - %D, który służy
jako linia Signal. %D jest równe trzydniowej średniej ruchomej (Moving Average -
MA) z %K.
Istnieją trzy rodzaje interpretacji wskaźnika, pierwszy w oparciu o przecięcie
przez wskaźnik %K linii %D, drugi w oparciu o przecięcie przez wskaźnik
poziomów wykupienia i wyprzedania, trzeci zaś polega na wyszukiwaniu
dywergencji pomiędzy wykresem wskaźnika a przebiegiem kursu.
W pierwszej interpretacji (patrz wykres wyżej), sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany,
gdy wskaźnik przebija od dołu poziom wyprzedania, zaś sygnał sprzedaży
(czerwony znacznik) zostaje wygenerowany, gdy wskaźnik przebija od góry poziom
wykupienia. Do analizy oscylatora w ten sposób konieczne jest wyznaczenie poziomów wykupienia i
wyprzedania. Poziom wykupienia wyznacza się najczęściej na wysokości 80-90% a poziom
wyprzedania na wysokości 10-20%.
W drugiej interpretacji (patrz wykres powyżej), sygnałem do kupna (K) jest sytuacja, gdy następuje
przecięcie od dołu niemalejącej linii %D (pomarańczowa linia) przez linię %K (niebieska linia), zaś sygnałem do sprzedaży (S) jest sytuacja, gdy następuje
przecięcie od góry nierosnącej linii %D (pomarańczowa linia) przez wskaźnik
%K (niebieska linia). Sygnały te (odpowiednio K, S) są bardziej wiarygodne, gdy występują w
pobliżu poziomów wyprzedania i wykupienia.
W trzeciej interpretacji (patrz wykres powyżej) poszukuje się dywergencji pomiędzy trendami wskaźnika
i kursu instrumentu. Trend zwyżkujący wskaźnika (C) przy
jednoczesnym trendzie zniżkującym kursu (D) może zwiastować zakończenie (i
ewentualne odwrócenie) trendu spadkowego. W sytuacji odwrotnej, zniżkujący trend
wskaźnika (A) przy jednoczesnym zwyżkującym trendzie kursu (B) może
zapowiadać zakończenie (i ewentualne odwrócenie) trendu wzrostowego.
Wartość wskaźnika jest wynikiem podzielenia ceny akcji przez wartość n-okresowej prostej średniej kroczącej,
dlatego teź wskaźnik TRD oscyluje wokół poziomu wartości 1. Wartość 1 pokazuje, że kurs w danym miejscu jest identyczny z wartością średniej, a wielkość odchylenia od poziomu 1 obrazuje, jak bardzo kurs jest jest odchylony od średniej, która obrazuje trend – stąd nazwa wskaźnika: Odchylenie od Trendu
(ang. Trend Deviation).
Interpretacja wskaźnika polega na wyszukiwaniu wysokich lub niskich wartości wskaźnika, czyli skrajnych odchyleń, które występują podczas lokalnych minimów lub maksimów kursu.
Tą analizę wskaźnika stosuje się szczególnie w przypadku trendu horyzontalnego. Zbyt duże odchylenie wartości wskaźnika od poziomu 1 może być traktowane jako zapowiedź krótkotrwałej zmiany kierunku ruchu cen (ukształtowanie lokalnego maksimum lub minimum).
Z kolei w przypadku przełamania (jak to pokazano na wykresie) poziomu oporu
(lub odpowiednio wsparcia), duża wartość wskaźnika przy przełamaniu oporu
(lub odpowiednio mała wartość przy przełamaniu wsparcia) potwierdza to przełamanie.
Wskaźnik TRIX, autorstwa Jacka Hutson, powstał we wczesnych latach osiemdziesiątych. Pod
tą nazwą kryje się wskaźnik oparty na jednookresowym momentum z potrójnie wygładzonej wykładniczej średniej kroczącej kursu. TRIX eliminuje cykle krótsze niż ustawiona dla wskaźnika długość okresu. Dzięki temu swoistemu filtrowi eliminuje on ruchy cen instrumentu które są mało istotne dla większych trendów w nim występujących.
Wskaźnik TRIX używa się w sytuacji, gdy występują wyraźne trendy i stosuje się go prognozowania punktów zwrotnych tychże trendów.
TRIX interpretuje się na trojaki sposób: poszukuje się dywergencji pomiędzy wykresem wskaźnika i wykresem kursu instrumentu,
obserwuje sygnały kupna/sprzedaży powstające w wyniku przecięcia się linii
wskaźnika z linią Signal oraz poszukuje momentów zmiany kierunku wskaźnika po osiągnięciu lokalnych ekstremów.
Jak widać na wykresie u góry strony, sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wyświetlony, gdy wykres wskaźnika przecina od dołu linię Signal, zaś
sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) gdy wykres przecina od góry linię Signal. Równie mocnymi sygnałami do zakupu (K) i sprzedaży (S) są lokalne ekstrema wykresu wskaźnika.
Przykład dywergencji został przedstawiony na poniższym wykresie, gdzie wskaźnik zwyżkuje (B)
przy zniżkującym trendzie instrumentu (A). Zniżka kursu nie znajduje potwierdzenia w przebiegu wskaźnika TRIX, co sugeruje zmianę trendu
instrumentu
(patrz C).
Wskaźnik Ultimate jest oscylatorem, którego wynikiem jest ważona suma 3 oscylatorów o różnych przedziałach czasowych nakładających się na siebie (najczęściej: siedmiodniowy, czternastodniowy i dwudziestoośmiodniowy). Wynik przedstawiony jest w postaci wykresu oscylującego w skali od 0 do 100 punktów.
Analiza wskaźnika Ultimate oparta jest o zgodność jego przebiegu z wykresem
kursu.
Podczas zwyżek ceny do nowych maksimów wskaźnik powinien także wzrastać i
ustanawiać maksima. Analogicznie, podczas spadków ceny i wyznaczania nowych minimów
wskaźnik powinien zniżkować i ustanawiać kolejne minima.
Jeśli zachowanie wskaźnika nie potwierdza kursu - otrzymujemy zapowiedź
zmiany tendencji (patrz rysunek powyżej). W podanym przykładzie mimo iż kurs
wzrasta (B), wskaźnik wykazuje trend zniżkujący
(A). Niedługo po tym nastąpiła zmiana trendu i mocny spadek cen.
Dodatkowo wskaźnik można interpretować w oparciu o jego przebieg w
stosunku do poziomów wykupienia (najczęściej 70) i wyprzedania (najczęściej
30). Przebicie w dół poziomu wykupienia powoduje wygenerowanie sygnału
sprzedaży (S), natomiast przebicie w górę poziomu wyprzedania powoduje
wygenerowanie sygnału kopna (K).
Wskaźnik VROC jest pod względem matematycznym identyczny do ROC, jednakże ten pierwszy opiera się na wolumenie a nie na cenach zamknięcia i mierzy tempo zmiany obrotów.
Wskaźnik VROC jest użyteczny w przełomowych momentach kursu instrumentu, takich jak szczyty, dołki czy punkty przełamania linii trendu, gdyż często poprzedza je wysokimi wskazaniami. Ponadto wskazania VROC pomagają prawidłowo ocenić siłę nowo utworzonego trendu. Interpretacja wskaźnika polega zatem na obserwowaniu jego poziomu oraz gwałtownych wzrostów. Jeżeli gwałtowny wzrost o dużej sile pojawi się (patrz wykres powyżej), może to zapowiadać zmianę trendu.
Najczęstszym sposobem interpretacji wykresu WAD jest poszukiwanie
dywergencji pomiędzy przebiegiem wskaźnika a wykresem kursu. Pokazany wykres przedstawia sytuację, w której zniżkującemu
trendowi instrumentu (A) towarzyszy wzrost wartości wskaźnika WAD (B). Trend
wkrótce uległ zmianie na zwyżkujący, zgodnie z przewidywaniami opartymi na
obserwacji dywergencji przebiegu wskaźnika z wykresem kursu.
Wskaźnik %R (Williams' %R, wymawiany 'Percent R') jest bardzo podobny do oscylatora stochastycznego i służy do monitorowania i wychwytywania
momentów przewartościowania/niedowartościowania akcji.
Wskaźnik %R daje dość dobre sygnały w czasie, gdy kurs porusza się w trendzie horyzontalnym przy dużych wahaniach cen.
Do analizy tego wskaźnika konieczne jest wyznaczenie poziomów wykupienia i
wyprzedania. Wartości od 80% do 100% powszechnie uważa się za oznakę przewartościowania,
z kolei wartości od 0% do 20% za oznakę niedowartościowania. Dlatego też poziom wykupienia najczęściej wyznacza się na wysokości 80-90% a poziom wyprzedania na wysokości 10-20%.
Sygnał kupna (zielony znacznik) zostaje wygenerowany przy wzroście wskaźnika ponad poziom wyprzedania.
Sygnał sprzedaży (czerwony znacznik) zostaje wygenerowany przy spadku wskaźnika poniżej poziomu wykupienia.
Używając tego wskaźnika należy jednak pamiętać, iż przewartościowanie nie zawsze oznacza rychły spadek kursu i analogicznie, niedowartościowanie nie musi w żaden sposób gwarantować
nagłej zwyżki cen instrumentu. Oba zjawiska, to jest niedowartościowanie jak i przewartościowanie, mogą
utrzymywać się dłuższy czas, dlatego zaleca się stosowanie dodatkowych wskaźników lub innych metod analizy przy wyraźnych trendach wzrostowych lub spadkowych.
Strona www.mdm.pl wykorzystuje pliki cookies w celach technicznych, statystycznych oraz marketingowych. Korzystanie ze strony bez zmiany ustawień powoduje, że pliki te będą umieszczane na Twoim urządzeniu końcowym (np. komputerze). Ich wyłączenie może prowadzić do niepoprawnego lub niepełnego działania strony i jej funkcjonalności. W przypadku braku zmiany ustawień plików cookies uznamy, że zapoznałeś się z tą wiadomością i akceptujesz nasze pliki cookies. Więcej na temat plików cookies, w tym instrukcje ich blokowania znajdziesz w Polityce prywatności